تحلیلی انتقادی از حرف های ابوالفضل جلیلی درباره فیلمش «گل یا پوج»

حرف های ابوالفضل جلیلی در فرهنگسرای انقلاب در جلسه نقد و بررسی فیلم گل یا پوچ واکنش برانگیز است. جلیلی در شروع فعالیت فیلمسازی اش در اواسط دهه ی 1360 با ساختن فیلم میلاد (1362) روال معقولی را در فیلمسازی اش آغاز کرد. حتی بهار (1364) هم فیلم قابل قبولی به نظر می رسید. اما زمانی که فیلم گال (1367) را ساخت  و محسن مخملباف همه جایزه های فیلم بای سیکل ران را به در جشنواره فجر به او تقدیم کرد، جلیلی وارد ورطه ی دیگری افتاد. اگرچه گال فیلم خوبی بود، اما جلیلی سیری قهقرایی را در دوران کاری اش آغاز کرد. شروع کرد به ساختن فیلم های «خاک و خلی» و نمایش فقر و فلاکت در زندگی مردم ایران. مشکل اصلی این نبود که فیلمهای او «واقعیت» نداشتند، بلکه مسئله اساسی این بود که جلیلی در فیلمهایش با «واقعیت» بازی می کرد و همه ی «واقعیت» را نمی گفت. تعمیم دادن، بخش کوچکی از واقعیات درون جامعه ایران به تمامیت آن، بازی پرطرفداری بود که در دهه ی 1370 و 1380 خریداران زیادی در آن سوی مرزها داشت. مخالفان جریان جشنواره های خارجی معتقد بودند امثال ابوالفضل جلیلی و جعفر پناهی و محسن مخملباف و بهمن قبادی و ... بک جور تجارت فرهنگی را پیشه ی خود ساخته اند و این تجارت چه به شکل جوایز نقدی از جشنواره های خارجی، و چه به شکل کسب اعتبار معنوی در آن سوی مرزها عملی ناشایست است. کافی است برای مثال در دانشنامه اینترنتی «ویکی پدیا» به جستار ابوالفضل جلیلی نگاه کنیم! درشت ترین عنوان این بخش «عدم نمایش فیلم ها در ایران» است. در حالی که بسیاری از فیلم های جلیلی در تلویزیون و جشنواره فجر نمایش داشته اند و بخش مهمی از  عدم نمایش فیلم های او در ایران منطبق نبودنشان با پسند و سلیقه عموم تماشاگران و در نتیجه عدم تمایل پخش کننده ها و سینمادارها به اکران آنهاست. متأسفانه ارائه ی یک چهره ی «اپوزیسیون»، و مترقی از خود در خارج از کشور، خط مشی بسیاری از فیلمسازان کشور ما بوده است. این هنرمندان عزیز در بیست سالی که دوران برو و بیای جشنواره های خارجی بود اصلاً اکران فیلمشان در داخل کشور را دون شأن خود می پنداشتند، اما حالا که دوران جشنواره بازی تمام شده گلایه می کنند که چرا فیلمهایشان در داخل کشور اکران نشده!


به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) توجه کنید:
ابوالفضل جلیلی گفت: مدیران سینمایی دوره گذشته همواره به من می‌گفتند كه فیلم‌های تو از نظر دینی مشكل دارد. حال مدیران جدید برای اكران این فیلم‌ها به من وعده‌های مختلف می‌دهند. اما بر این باورم كه اگر گفته مدیران قبلی اشتباه بوده لازم است كه از من معذرت‌خواهی كنند و در غیر این‌صورت اگر همان‌گونه كه مدیران قبلی گفته‌اند، فیلم‌های من از نظر دینی مشكل دارند من هم راضی به اكران آن‌ها نیستم.
به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، فیلم سینمایی گل یا پوچ ساخته ابوالفضل جلیلی بعدازظهر روز سه‌شنبه 10 آذرماه در فرهنگسرای «انقلاب» به نمایش درآمد و پس از آن با حضور كارگردان و رضا درستكار ـ منتقد و مجری جلسه ـ مورد نقد و بررسی قرار گرفت. ابوالفضل جلیلی در این جلسه با اشاره به این‌كه هیچ‌یك از فیلم‌هایش به اكران عمومی درنیامده از حاضران جلسه خواست تا نظراتش را پیرامون این فیلم مطرح كنند.
این كارگردان در عین‌حال به فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیون اشاره كرد و افزود: به شخصه هیچ‌گاه تلویزیون نگاه نمی‌كنم مگر این‌كه به صورت گذری نگاهم بیافتد. اما هربار هم كه نگاهم به این رسانه افتاده شاهد تصاویر و سریال‌هایی درباره‌ی كشت ‌و كشتار بوده‌ام. حال جالب این‌كه مسوولان به من می‌گویند فیلم‌های تو تلخ است در صورتی كه در تمام ساخته‌های من هیچ‌كس كشته نمی‌شود و به غیر از فیلم گال كه یك سیلی به صورت بازیگر فیلم می‌خورد، در هیچ‌یك از فیلم‌های دیگرم صحنه‌ای از درگیری وجود ندارد.
او ادامه داد: اكنون در شرایطی هستیم كه استرس و غم زیادی وجود دارد. گویی اكثریت مردم در ذهن خود به دنبال گمشده‌هایشان می‌گردند، درحالی‌كه در گذشته این افراد مردمانی شاد و سرخوش بودند به همین دلیل در این باورم كه تلویزیون ما باید فیلم‌هایی پخش كنند كه تا حدی روحیه مردم را شاد كند.
جلیلی در ادامه این جلسه به ذكر توضیحاتی درباره روند ساخت گل یا پوچ پرداخت و در پاسخ به سوالی مبنی بر كُندبودن ریتم این فیلم و بالابودن زمان آن عنوان كرد: به هرحال بعضی مواقع اگر بخواهیم به هنگام مونتاژ همه‌چیز را سریع قیچی كنیم، تأثیرگذاری فیلم خیلی كم‌تر می‌شود. گاه لازم است كه برخی صحنه‌ها در فیلم وجود داشته باشد تا مخاطب به خوبی متوجه شود كه شرایطی كه فیلم در آن ساخته شده به چه گونه است و به همین دلیل فكر می‌كنم اگر می‌خواستم این فیلم را كوتاه‌تر كنم شاید دیگر حس فعلی در آن وجود نداشت.
او در پاسخ به سوال دیگری درباره تصمیم مدیران فعلی درباره اكران آثارش هم گفت: اكنون مدیرانی كه تازه به روی كار آمده‌اند سعی می‌كنند فیلم‌های توقیفی را از توقیف درآورند، اما حرف من این است كه چرا این مدیران در گذشته این كار را نكرده‌اند. من زمانی برای فیلم حافظ 250 میلیون تومان بدهكار شده بودم و هرچه از این مدیران خواستم كه حداقل 50 میلیون تومان بابت این فیلم بپردازند و آن را بخرند قبول نكردند. حتی بعدها من پیشنهاد فروش این فیلم به مبلغ 20 میلیون تومان را دادم و خود شاهد بودم كه‌ آقای جعفری جلوه سه بار در این‌باره به فارابی نامه نوشت، اما به دلایل اختلاف‌نظرهایی كه میان مدیران وجود داشت هیچ‌گاه این اتفاق نیافتاد. در همان دوران این دوستان به یك سریال مذهبی مبلغ سه‌میلیارد و 500 میلیون تومان كمك كرده بودند و تازه تهیه‌كننده آن فیلم هم همه‌جا عنوان كرده بود كه این فیلم هیچ كمكی دریافت نكرده است.
جلیلی ادامه داد:من درباره حافظ كه از مفاخر ملی ماست فیلم ساخته‌ام و فیلم مامان جونم عاشق شده نساختم كه بخواهند با آن این‌گونه برخورد كنند. در آن زمان مدیران به من می‌گفتند كه فیلم تو از نظر دینی مشكل دارد حال اگر این‌گونه است، پس من هم دوست ندارم فیلمی كه از نظر دینی مشكل دارد به اكران درآید.
كارگردان گل یا پوچ در پاسخ به سوال دیگری كه جویای علت عدم اكران كارهایش شده بود هم اظهار كرد: این سوال را باید از مسوولین پرسید، من خود تاكنون هر بار در این‌باره سوال كرده‌ام مدیران به من گفته‌اند كه تو خود دلیل این اتفاق را می‌دانی، اما باور كنید كه خودم هم نمی‌دانم.
به گزارش ایسنا، در بخش پایانی این فیلم هم یكی از حضار عنوان كرد كه نمایش فیلم‌هایی كه درباره فقر و مشكلات و معضلات جامعه ما ساخته شده در نمایش‌های جهانی باعث سرخوردگی ما می‌شود.
ابوالفضل جلیلی در پاسخ به این مطلب عنوان كرد: به ما همواره می‌گویند كه سیاهی‌ها را نشان ندهید اما برای این‌كه سیاهی نشان داده نشود لازم است كه كمبودها و مشكلات برطرف شود. علاوه بر این جشنواره‌ها و فستیوال‌های جهانی زمانی به این منظور ساخته شد تا فیلم‌سازان سراسر دنیا بتوانند فیلم‌هایی كه در كشورشان اجازه نمایش ندارد را از آن‌جا به نمایش بگذارند تا همه از حال یكدیگر خبردار شوند. گذشته از همه این‌ها من خود ایرانی هستم و هیچ‌گاه دوست ندارم فیلمی بسازم كه آبروی كشور را ببرد به هرحال در كشورهای خارجی پیش از نمایش فیلم در فستیوال‌ها توضیحاتی درباره فیلم‌ساز و كشوری كه فیلم در آن ساخته شده ارایه می‌شود و بخشی از سوء‌تفاهمات احتمالی در این بخش از بین می‌رود.