مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی دلایل و استنادات فرهنگی حقوقی انحلال خانه سینما را بررسی و دیدگاه کارشناسی خود را در این مورد تبیین کرد.

به گزارش فارس، مرکز پژوهش های مجلس در پژوهشی درباره فرایند تاسیس خانه سینما، این روند را به سه جهت قانونی ندانست و افزود: این تشکل از اساس به صورت غیرقانونی آغاز به فعالیت کرده و سه دلیل عمده را برای این موضوع بر شمرده است:

1- عدم تصویب اساسنامه مصوب «شورای فرهنگ عمومی» (1366) از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی.

2- ثبت اساسنامه جعلی و غیر‌قانونی در اداره کل ثبت شرکت‌ها به سال 1372

3- نبود اسناد قانونی و گردش کار رسمی مبنی بر اعطاء مجوز تاسیس خانه سینما در هیئت رسیدگی به امور و مراکز فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه گزارش خود آورده است: خانه سینما در طی تطورات خود از سال 1377 که اولین مجمع عمومی آن تشکیل شده است در موارد متعددی دچار تخلفات از اساسنامه شده است که مهم‌ترین آنها تغییرات مکرر و غیرقانونی اساسنامه بدون مصوب کردن آن در شورای فرهنگ عمومی کشور است.

مجمع عمومی خانه سینما حتی در اصلاحیه سال 1387 شرط ارسال مصوبات مجمع عمومی فوق‌العاده ناظر به اصلاح اساسنامه را برای تصویب در شورای فرهنگ عمومی ملغی کرده است.

شکل دیگر این است که خانه سینما به صورت غیر قانونی به اعطاء مجوز فعالیت صنفی نسبت به اصناف سینمایی اقدام کرده است. این اصناف غیرقانونی نیز بدون اخذ مجوزهای مربوطه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام به استفاده غیر قانونی از سربرگ، مهر، مکاتبات اداری و تعیین هیئت مدیره‌های غیر‌قانونی کرده‌اند.

در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آمده است: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مستند به بندهای 17 و 22و 25 اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز بند هفت و تبصره‌های ذیل ماده دو آیین نامه شورای فرهنگ عمومی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی (1364) و (1376) و نیز ضوابط و مقررات تاسیس مراکز، موسسات کانون‌ها و انجمن‌های فرهنگی و نظارت بر فعالیت آنها، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی (1375) خصوصا ماده واحده تعیین ساز و کار تعطیلی مراکز و انجمن‌های فرهنگی که بدون مجوز قانونی دایر شده است و می‌شود (مصوب 1372 مجلس شورای اسلامی) و آیین نامه اجرایی قانونی مزبور که در همان سال به تصویب هیئت وزیران رسیده است نه تنها حق دارد بلکه موظف است تا نسبت به صدور دستور انحلال اقدام کند (تعبیر انحلال در این قانون به معنای دستور توقف فعالیت است) و در صورتی که خانه سینما پس از صدور این دستور همچنان دایر باشد (وفق ماده 2 آیین نامه اجرایی قانون سال 1372) موظف است تا دایرکنندگان را از طریق مراجع ذی‌صلاح تحت پیگرد قرار دهد و تقاضای توقف فعالیت‌های خانه سینما را داشته باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین وفق ماده 17 از ضوابط و مقررات تاسیس مراکز، موسسات و انجمن‌های فرهنگی و نظارت بر آنها مصوب جلسه 385 شورای عالی انقلاب فرهنگی (8/8/1375) موظف است از طریق مراجع انتظامی ذی صلاح نسبت به جلوگیری از ادامه فعالیت مراکز فرهنگی بدون مجوز یا مراکزی که جواز آنها لغو شده است اقدام کند.

مرکز پژوهش‌ها در همین حال تصریح کرد که موظف بودن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صدور دستور انحلال موسسه به معنی انحلال قطعی شخصیت حقوقی آن موسسه نیست؛ چه اینکه انحلال شخصیت حقوقی موسسه غیر تجاری که نزد مرجع ثبت شرکت‌ها به ثبت رسیده است صرفاً به موجب حکم قضایی یا از طریق اساسنامه ممکن است. بنابراین وزارت ارشاد فقط موظف است وفق مقررات و با رعایت ضوابط قانونی دستور توقف فعالیت را صادر کند که لازمه آن تعطیلی کلیه فعالیت های موسسه تا تشکیل دادگاه صالحه و تصمیم‌گیری در زمینه اصل انحلال آن است.

ضمن اینکه کوتاهی و تقصیر دولت‌ها در انجام وظایف خود در قبال سینماگران و کم دقتی آنها در نظارت بر طی تشریفات قانونی محرز است. تا آنجا که نماینده ارشاد در سال 1385 تغییرات صورت گرفته در اساسنامه را قبل از تصویب در شورای عالی انقلاب فرهنگی تایید کرده و عملاً زمینه ساز شکل‌گیری مسائل پیش آمده شده است. علاوه بر این علی رغم نقش دولت در ایجاد وقایع پیش آمده (به دلیل کوتاهی در انجام وظیفه) نحوه مواجهه و مدیریت دولت در برخورد با تخلفات این تشکل و زمان انتخاب شده برای صدور دستور توقف فعالیت خانه سینما به گونه‌ای بوده که زمینه ساز برخی التهابات سیاسی و اجتماعی شده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از گزارش خود در این زمینه خاطرنشان ساخته است که فارغ از زمینه‌های سیاسی و چالش‌های اخیر خانه سینما با معاونت سینمایی، اقدامات اخیر این معاونت در تاسیس شورای عالی سینما به ریاست رئیس جمهور، یکی از زمینه‌های اختلاف نظر با خانه سینما بوده است زیرا هیئت مدیره و مدیر عامل خانه سینما تلقی مثبتی از طراحی‌های معاونت سینمایی نداشته و آن را عمدتاً ناظر به دولتی کردن  بیش از پیش و همه جانبه سینما ارزیابی کرده‌اند. این کشمکش‌های سیاسی مدیریتی در اوایل زمستان 1390 حتی به مواجهه سرد خانه سینما با سی‌امین جشنواره فیلم فجر کشیده شد و زمزمه‌های ناخوشایندی مبنی بر تحریم مهم‌ترین آیین سینمایی جمهوری اسلامی ایران از سوی خانه سینما یا بخش هایی از اصناف سینمایی تحت اشراف خانه سینما شنیده شد. و در چنین شرایطی بود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حکم انحلال خانه سینما را صادر کرد.

این گزارش می‌افزاید: نکته مهم و قابل توجه در این حکم، تصریح بر عدم طی تشریفات قانونی مربوط به تاسیس خانه سینما بوده است. اینکه وزارت ارشاد چگونه پس از گذشت بیش از دو دهه از تاسیس خانه سینما در خصوص مبنای حقوقی تاسیسی آن نه تنها دچار شبهه شده بلکه به طور قاطع، وجاهت قانونی تاسیس آن را زیر سوال برده است اهمیت و جدیت مسئله را دو چندان کرده است.