فاضلی خطاب به فرحبخش: واقعیت این است که شما طی این سال‌ها هیچ دانه‌ای نکاشته‌اید که بقیه درو کنند. صرفاً آنچه را دیگران کاشتند درو کردید. فقط خواسته اید فیلم «برفوش» بسازید! شما سر آواز قو کارگردان خلاقی مثل سعید اسعدی که در آن سوی آب فیلم موفق ایبرو خشک می شود را ساخته بود را نابود کردید که دچار افسردگی شد. رضا سبحانی یک کارگردان پیشرو را به فیلمی مثل رژیم طلایی رساندید. از تشکیلات شما هیچ کارگردانی عاقبت‌به‌خیر نشد. شما هیچ کاری برای این سینما نکرده‌اید و ۵۰ فیلم دیگر هم بسازید دردی از این سینما دوا نخواهید کرد.

-فرحبخش که با کلمه «برفوش» متوجه کنایه فاضلی نشد، گفت «برفوشه؟!» خوبه ادبیات را هم از شما یاد گرفتیم.

بخش نقد برنامه اخیر «هفت» اختصاص به بررسی فیلم سینمایی مستانه داشت. این گفتگو در بامداد روز شنبه ششم دی‌ماه با حضور محمود گبرلو (مجری) غلامعباس فاضلی (منتقد مخالف) و محمدحسین فرحبخش (کارگردان و تهیه‌کننده فیلم) به‌صورت زنده از شبکه سوم سیما پخش شد.

غلامعباس فاضلی در ابتدای نقد شفاهی خود بر فیلم مستانه، خطاب به فرحبخش گفت: «می‌توانم با اطمینان قلبی اظهار کنم که بیش از هر منتقدی در سینمای ایران به شما علاقه قلبی دارم ولی اینجا نمی‌توانم مماشات کنم و ناچارم درباره فیلم چیزهایی بگویم که خوشایندتان نیست. کم‌تر فیلمی در سینمای ایران طی سال‌های اخیر سراغ دارم که واجد چنین ترکیب متوازنی از جعل و عوام‌فریبی باشد. فیلمی که مثلاً قرار بوده اجتماعی باشد اما عملاً چیزی از اجتماع در آن نمی‌توانیم ببینیم. فیلم پر شده از لوکیشن‌های داخلی لوکس و مشخص است که کارگردان لحن فیلم را درک نکرده و مستانه صاحب رنگ‌ولعابی شده که اصلاً مناسب چنین موضوعی نیست.»

سردبیر پایگاه تحلیلی پرده‌ سینما با تأکید بر این‌که تا به حال از مختصات حرف زده است، در ادامه به جزئیات پرداخت و اظهار داشت: «این فیلم نیازمند شخصیت‌پردازی محکمی بوده که متأسفانه چنین اتفاقی نیفتاده است. مشخص نیست آن جوانی که اقدام به تعدی می‌کند، دچار چه عارضه‌ روانی است؟ آیا مبتلا به «پارافیلیا» (انحراف جنسی) است، یا «سادیسم» (دیگرآزاری)؟ یک بیمار «اسکیزوفرنی» (روان گسیخته) است؟ یا مبتلا به Bipolar Disorder (اختلال دو قطبی) می باشد؟ روال طبیعی کار این است که وقتی کارگردانی دنبال چنین موضوعاتی می‌رود، با روان‌شناسان و اهل فن مشورت کند اما برای مستانه مطمئناً چنین کاری صورت نگرفته، جوان تعدی می‌کند و تازه بعد زنگ می‌زند و اظهار عشق می‌کند! تکلیف بیننده با او روشن نیست.»

 فاضلی هم‌چنین مستانه را فیلمی "بدآموز" خواند و افزود: «فیلم از نظر رسانه‌ای بدآموز است. مستانه عملاً به ما می‌گوید می‌توانید هر بلایی خواستید سر هر کسی بیاورید و مطمئن باشید که قانون هم مدافع شماست مگر این‌که خدا به کمرتان بزند! مستانه فیلمی میان‌مایه و سبک است که صحنه‌ اول‌اش را از امتداد شب و صحنه‌ آخر را از یکی از فیلم‌های بلوتوثی برداشت کرده! داستان فیلم هم که برگرفته از فیلم خوب میراث من جنون آقای فخیم‌زاده است و اصالت ندارد.»

این منتقد سینمای ایران با عنوان این‌که تمام موارد مطروحه می‌توانستند قابل اغماض باشند، به ایراد عمده مستانه پرداخت و گفت: «آقای فرحبخش! متأسفانه فیلم شما ضددینی‌ترین فیلمی است که تا به حال در سینمای ایران ساخته شده. به‌طور خلاصه باید عرض کنم که جریان‌های الحادی قرن بیستم همگی تکیه بر جهان بدون خدا داشتند اما آنچه حالا مطرح شده، خدای بدون دین است که این از طریق ترویج دین بدون فقه به‌دست می‌آید. مثال خارجی‌اش فیلم زندگی پای است و مستانه هم در چنین مسیری حرکت می‌کند.»

غلامعباس فاضلی درخصوص ادعای فرحبخش که می‌خواسته با رنگ‌ولعاب دادن به فیلم، تماشاگر را غافلگیر کند نیز اظهار داشت: «در سینما و ادبیات، معیارهای معینی وجود دارد و هر کسی نمی‌تواند هر کاری دلش خواست بکند مگر این‌که شما نابغه باشید و بتوانید معیارها را به‌هم بریزید! وگرنه این شکل پرداختن به فیلمی با چنین مضمون تیره‌وتاری، محلی از اعراب ندارد. و نکته دیگر این‌که کار هنرمند این است که پی حفره‌های موجود در قانون بگردد و براساس آن‌ها اثری به‌دردبخور خلق کند. به‌عنوان مثال، زمانی در قوانین قضایی انگلستان اگر شخصی را برای جرمی مجازات می‌کردند، دفعه‌ بعد نمی‌توانستند همان شخص را برای همان جرم خاص محاکمه کنند و آگاتا کریستی از همین حفره قانونی استفاده خلاقانه کرد.»

سردبیر پایگاه تحلیلی پرده‌ سینما در ادامه خاطرنشان ساخت: «در تمام دنیا، بررسی مسئله تعدی از طرف دادگاه و هیئت منصفه براساس شواهد و قرائن صورت می‌گیرد. در مستانه مشخص است وقتی چهار روز از وقوع جرمی گذشته و تمام شواهد از بین رفته است، قانون نمی‌تواند کاری از پیش ببرد و از زن دفاع کند. این چه ربطی به شرع دارد؟! چرا گناه را گردن قوانین شرع می اندازید؟ در هر جای دنیا وقتی خانمی با یک مرد بیگانه عکس می‌گیرد، دادگاه این‌طور نتیجه می‌گیرد که اگر این دو آدم با همدیگر مراودات دوستانه‌ای نداشتند، عکسی هم نمی‌گرفتند. اما شما در این فیلم شرع را مقصر جلوه داده اید»

فاضلی درخصوص ضددینی بودن مستانه نیز اظهار داشت: «شما به‌جای این‌که در فیلم‌تان به این آیه شریفه تأکید داشته باشید که "ولا تقربوا الزنا" (به زنا نزدیک نشوید) در مستانه زنی را نشان می‌دهید که هم مورد تعدی قرار می‌گیرد و هم شلاق می‌خورد! مشخص است که وقتی مرد نامحرم در چنین شرایطی که شما نشان بیننده می‌دهید، قرار بگیرد، تحریک خواهد شد. شما به‌جای این‌که بگویید زن نامحرم اصلاً نبایستی با مرد نامحرم زیر یک سقف تنها بماند، فیلمی ساخته‌اید که برضد شریعت عمل می‌کند و بدتر این‌که بیننده را دچار قضاوت ناصواب درباره شرع مقدس می‌کند.»

فرحبخش با اشاره به اینکه همسر و دخترش روانشناس هستند و مسائل روانشناسی در این فیلم لحاظ شده، با متهم کردن فاضلی به تحجر، خود را بزرگ‌شده در دامان روحانیت عنوان کرد که مدیرمسئول پایگاه تحلیلی پرده‌ سینما در این ارتباط، تصریح کرد: «شما چاره‌ای جز متهم کردن من به ناآگاهی و تحجر ندارید! سؤالی که اینجا از شما دارم این است که اگر مستانه هیچ ‌مشکلی ندارد، چرا تلویزیون پخش تیزرش را ممنوع کرده؟ اصلاً شما چرا از زندگی خصوصی‌تان برای دفاع از فیلم خرج می‌کنید و مسائلی را طرح می‌کنید که هیچ ارتباطی با مستانه ندارند؟! فیلم شما هم متحجرانه است و هم واپس‌گرایانه. فرمول آلبرت اینشتین هم نیست که توضیح اش سخت باشد!»

غلامعباس فاضلی هم‌چنین در جواب تأکید مداوم محمدحسین فرحبخش بر ساخت فیلم‌ها با سرمایه شخصی‌اش، گفت: «شما در این سینما مشغول تجارت هستید، پس چرا منت‌اش را بر سر مردم می‌گذارید؟! مگر کم درآورده‌اید از این سینما؟ فیلم شما عوام‌فریبانه است برای این‌که ژست اپوزیسیون به خود می‌گیرد و ادای یک فیلم معترض علیه نظام قضایی کشور را درمی‌آورد. شخصیت اول مستانه هم مورد تعدی قرار می‌گیرد و هم شغل و آبرویش را از دست می‌دهد درحالی‌که اصلاً باید فیلم به این سمت‌وسو می‌رفت که به زن می‌گفت تو نباید نامحرم را به خانه‌ات راه می‌دادی.»

فاضلی در همین ارتباط، یادآور شد: «شما ۳۰ سال با پول همین سینما و مردم زندگی‌تان را گذرانده‌اید پس لطفاً منت بر سر مردم نگذارید! شما چاره‌ای به‌جز اتهام‌زنی ندارید! مستانه شبیه سریال‌های ترکیه‌ای کلید اسرار و قطره‌ای عبرت عمل می‌کند، اتفاقی برای یک آدم می‌افتد، تمام دنیا علیه‌اش موضع می‌گیرند و بعد شخص گناهکار به تیر غیب گرفتار می‌شود! فیلم شما اسیدپاشی و تعدی را ترویج می‌کند و هیچ‌کس بعد از تماشای مستانه با خودش نخواهد گفت که هیچ‌وقت سمت این جرم‌ها نخواهم رفت. البته نیت شما پاک است ما اثری از آن در مستانه نمی‌شود پیدا کرد!»

تأکید چندباره فرحبخش بر این‌که فیلم‌اش ضدشرعی نیست و ربطی به شرع ندارد، باعث شد که فاضلی این سؤال را مطرح کند که قضیه "محرم و نامحرم" به‌جز شرع به چه چیز دیگری ارتباط پیدا می‌کند؟! این منتقد سینمای ایران در ادامه، اضافه کرد: «مردم با دیدن فیلم شما فریب می‌خورند و جا داشت که در مستانه نشان می‌دادید اگر کسی به‌طور کامل از قوانین شرع مقدس اسلام تبعیت کند، متضرر نخواهد شد؛ شما باید به این سمت می‌رفتید نه این‌که این سؤال را در ذهن‌ها ایجاد کنید که چرا این خانم شلاق می‌خورد؟!»

محمدحسین فرحبخش با متهم کردن دوباره سردبیر پرده‌ سینما، کیفیت حضور غلامعباس فاضلی در برنامه هفت را مشابه نقشی که فرهاد اصلانی در مستانه بازی کرده، عنوان کرد که فاضلی در جواب‌اش، اظهار داشت: «اگر من شبیه فرهاد اصلانی در فیلم‌تان هستم، پس شما مثل کدام شخصیت فیلم‌تان هستید؟ میلاد کی‌مرام؟! شما در این فیلم دچار لغزش شده‌اید و حالا به‌جای دفاع، فقط اتهام می‌چسبانید!»

غلامعباس فاضلی در جمع‌بندی صحبت‌هایش به ادعاهای ابتدایی فرحبخش درباره ۵۰ فیلمی که ساخته است و حقی که بر گردن سینمای ایران دارد، بازگشت و تأکید کرد: «با وجود سابقه طولانی آقای فرحبخش در سینما، درمورد ایشان نکته اسف‌باری وجود دارد که جا دارد مطرح کنم. ببینید آقای مرتضی شایسته تا امروز چند کارگردان بزرگ تحویل سینما داده است، آقای منوچهر محمدی چند فیلمنامه‌نویس خوب به سینما معرفی کرده، و آقای جواد نوروزبیگی چند فیلمبردار قابل به سینما آورده؟ آنها کارنامه پرباری دارند. اما واقعیت این است که شما طی این سال‌ها هیچ دانه‌ای نکاشته‌اید که بقیه درو کنند. صرفاً آنچه را دیگران کاشتند درو کردید. فقط خواسته اید فیلم «برفوش» بسازید! شما سر آواز قو کارگردان خلاقی مثل سعید اسعدی که در آن سوی آب فیلم های موفقی را ساخته بود را نابود کردید که دچار افسردگی شد. رضا سبحانی یک کارگردان پیشرو را به فیلمی مثل رژیم طلایی رساندید. از تشکیلات شما هیچ کارگردانی عاقبت‌به‌خیر نشد. شما هیچ کاری برای این سینما نکرده‌اید و ۵۰ فیلم دیگر هم بسازید دردی از این سینما دوا نخواهید کرد.»

فرحبخش که با کلمه «برفوش» متوجه کنایه فاضلی نشد، گفت «برفوشه؟!» خوبه ادبیات را هم از شما یاد گرفتیم. او در دفاع از عملکرد خود، از آواز تهران، نیش، آواز قو و کما به‌عنوان افتخارات سینمای ایران و «پویافیلم» هم‌چنین به‌عنوان بهترین فیلم‌های کارگردان‌هایشان نام برد! که غلامعباس فاضلی در همین رابطه، پاسخ داد: «با فیلم‌هایی که نام بردید، به افق فکری‌تان پی بردم! واقعیت این است که شما اجازه ندادید هیچ کارگردانی در «پویافیلم» آزادی عمل داشته باشد و فکر کند. اسم‌هایی که آوردید هم یک‌جور مغلطه بود، من از سینما حرف زدم اما شما مدام از انقلاب و نظام خرج می‌کنید! بد نیست به عقب برگردید و مروری بر کارنامه ۳۰ ساله‌تان داشته باشید.»

در همین رابطه بخوانید

شاید عشقی بیاد! پاسخ غلامعباس فاضلی به بهزاد عشقی