«ممنون، میشائل هانکه، برای این‌که امسال فیلمی نساختی!» این حرف‌های اودیار پس از دریافت جایزه نخل طلا بود. اشاره اودیار به این نکته بود که کارگردان اتریشی و سازنده فیلم‌های «روبان سفید» و «عشق» پیش از این دوبار او را در بخش مسابقه کن شکست داد: در ۲۰۰۹ که فیلم «پیام‌آور» را در بخش مسابقه داشت (و البته جایزه بزرگ داوران را برد) و در ۲۰۱۲ که با «زنگار و استخوان» وارد رقابت شده بود.

به گزارش ورایتی، اودیار با بازیگران اصلی فیلم «دیپان»، آنتونیتاسان جسوتاسان و کالیاسواری اسرینیواسان که هر دو اولین تجربه بازیگری‌ خود را داشتند، روی صحنه آمد تا جایزه اصلی جشنواره را دریافت کند. نمایندگان رسانه‌های حاضر در کن با شگفتی و تلفیقی از هو کردن، شانه بالا انداختن و تشویق نسبت به انتخاب «دیپان» به‌عنوان برنده نخل طلا واکنش نشان دادند. فیلم جدید اودیار پس از اولین نمایش جهانی در کن با نقدهای محترمانه اما نه چندان گرم روبه‌رو شد. درمجموع واکنش‌ها به فیلم در مقایسه با «پیام‌آور» و «زنگار و استخوان» آشکارا کمتر مشتاقانه بود، اما جوئل و ایتن کوئن برادران فیلمساز امریکایی و رئیس داوران بخش مسابقه در نشست مطبوعاتی بعد از مراسم اختتامیه به «علاقه» داوران به فیلم «دیپان» اشاره کردند. ایتن گفت: «ما همه اعتقاد داشتیم که یک فیلم زیباست» و کوئن اضافه کرد: «این یک هیأت داوران از منتقدان فیلم نیست. این یک هیأت داوران از هنرمندانی است که به کار نگاه می‌کنند».

«دیپان» داستان یک مبارز سابق تامیل به‌همین نام است که از سریلانکا می‌گریزد و می‌کوشد همراه با زنی جوان و دختری ۹ ساله که در یک اردوگاه پناهندگان با آن‌ها آشنا شده در حومه پاریس زندگی آرامی داشته باشد اما آن‌جا خشونت بیشتری در انتظارشان است. سوفی مارسو بازیگر فرانسوی، سیه‌نا میلر بازیگر بریتانیایی، روسی دی‌پالما بازیگر اسپانیایی، زاویه دولان کارگردان کانادایی، رولیا ترائوره خواننده و ترانه‌سرای اهل مالی، گی‌یرمو دل‌تورو کارگردان مکزیکی و جیک جیلنهال بازیگر امریکایی، دیگر داوران بخش مسابقه بودند.

داوران جشنواره درمجموع به سه فیلم فرانسوی جایزه دادند. به‌جز «دیپان»، ونسان لیندون برای «حد یک مرد» (The Measure of a Man) به کارگردانی استفان بریز جایزه بهترین بازیگر مرد را برد و امانوئل برکو دیگر بازیگر فرانسوی برای فیلم «پادشاه من» (Mon Roi) ساخته مای‌ون جایزه بهترین بازیگر زن را به‌طور مشترک با رونی مارا بازیگر امریکایی فیلم «کارول» (Carol) به کارگردانی تاد هینز دریافت کرد. درکل، برگزارکنندگان جشنواره امسال توجه‌ای ویژه به سینمای فرانسه داشتند. به‌شکلی نامعمول، پنج فیلم فرانسوی -دو فیلم دیگر «دره عشق» (Valley of Love) به کارگردانی گیوم نیکلو و «مارگارت و ژولین» (Marguerite and Julien) به کارگرانی والری دونزلی بودند- در بخش مسابقه رقابت کردند و جشنواره با نمایش فیلم «سربالا» (Standing Tall) به کارگردانی برکو آغاز شد. این فیلم درباره یک نوجوان بزهکار است و سیستم اجتماعی و قانونی فرانسه را مورد کندوکاو قرار می‌دهد.

درام هولوکاستی و بسیار پرقدرت «پسر شائول» (Son of Saul) ساخته لاشلو نمس کارگردان تازه‌کار مجار جایزه بزرگ را برد که درواقع جایزه دوم بخش مسابقه جشنواره کن است. داستان فیلم در ۱۹۴۴ در آشویتس روی می‌دهد و درباره یک زندانی است که مجبور است جنازه مردم خود را بسوزاند. «پسر شائول» تنها فیلم اول بخش مسابقه بود. این فیلم تعدادی از پراحساس‌ترین نقدهای جشنواره را دریافت کرد. شرکت سونی پیکچرز کلسیکس حق پخش «پسر شائول» در امریکای شمالی را خریداری کرده است. زاویه دولان یکی از داوران بخش مسابقه گفت: وقتی فیلم تمام شد، برای مدتی طولانی در سکوت به فکر فرو رفته بودیم. «پسر شائول» از آن فیلم‌هایی است که به‌آرامی در شما نفوذ می‌کند. سیه‌نا میلر دیگر داور بخش مسابقه هم گفت: «یادم نمی‌آید فیلمی تا این حد تأثیرگذار با این موضوع دیده باشم. به‌نظرم آمد که به‌عنوان یک فیلم اول یک دستاورد فوق‌العاده است.

هو سیائو-سین کارگردان مولف تایوانی برای فیلم «آدمکش» (The Assassin) جایزه بهترین کارگردان جشنواره را دریافت کرد. اولین فیلم سیائو-سین بعد از هفت سال، یک فیلم رزمی و به‌لحاظ بصری، خیره‌کننده است. داستان فیلم در قرن نهم در دوران حکومت سلسله تانگ روی می‌دهد و درباره یک آدمکش زن است که به هدف خود دل می‌بازد و وفاداری‌اش به خاندان سلطنتی زیر سؤال می‌رود. سیائو-سین با «آدمکش» برای هفتمین‌بار در بخش مسابقه حضور داشت. او در ۱۹۹۳ با فیلم «استاد خیمه‌شب‌بازی» جایزه هیأت داوران را دریافت کرد. او در ۱۹۸۹ با فیلم «شهر اندوه» برنده جایزه شیر طلای جشنواره فیلم ونیز شد. گی‌یرمو دل‌تورو دیگر داور بخش مسابقه سبک فیلمسازی سیائو-سین را مورد تحسین قرار داد و گفت: «او به زبانی حرف می‌زند که واضح و شاعرانه و بسیار قوی است». ایتن کوئن در تایید دل‌تورو اضافه کرد: «فیلم سیائو-سین هویت دارد».

تاد هینز کارگردان فیلم «کارول» از طرف رونی مارا که در مراسم حضور نداشت، جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت کرد. مارا پیش از برگزاری مراسم اختتامیه از کن به نیویورک بازگشت. او گفت: «او از دریافت این جایزه بسیار خوشحال خواهد شد. به کارش افتخار می‌کنم و همکاری با او را یک افتخار می‌دانم. ‌ای کاش خودش آن‌جا بود». مارا در «کارول» که داستان آن در دهه ۱۹۵۰ در نیویورک روی می‌دهد، نقش یک زن بیست و چند ساله را بازی می‌کند که با زنی مسن‌تر از خودش (با بازی کیت بلانشت) دوست می‌شود. این درام رمانتیک از روی رمان «The Price of Salt» نوشته پاتریشیا های‌اسمیت نویسنده امریکایی ساخته شده است. گروهی از منتقدان «کارول» را یکی از رقبای جدی برای دریافت جایزه نخل طلا می‌دانستند. از سوی دیگر، خیلی‌ها انتظار داشتند مارا برای این فیلم برنده جایزه شود و حتی گروهی می‌گفتند او این جایزه را به‌طور مشترک با بلانشت دریافت خواهد کرد. درعوض، مارا این جایزه را با امانوئل برکو سهیم شد. او در «پادشاه من» نقش زنی را بازی می‌کند که وارد یک رابطه احساسی ویرانگر شده است. ونسان کاسل و لویی گارل دیگر بازیگران این فیلم هستند. ونسان لیندون برنده جایزه بهترین بازیگر مرد در درام اجتماعی «حد یک مرد» نقش مردی را بازی می‌کند که وقتی کار خود در کارخانه را از دست می‌دهد می‌کوشد همچنان از خانواده‌اش حمایت کند. لیندون ۵۵ ساله بیش از ۳۰ سال است در دنیای سینما فعالیت دارد.

جایزه هیأت داوران که به‌نوعی مدال برنز جشنواره است به یورگوس لانتیموس کارگردان یونانی برای «خرچنگ» (The Lobster) اعطا شد. «خرچنگ» یک داستان عاشقانه علمی تخیلی و سوررئال را روایت می‌کند که در آینده نزدیک در جایی روی می‌دهد که پیدا کردن عشق مساله مرگ و زندگی است، جایی که آدم‌های مجرد باید در ۴۵ روز جفت پیدا کنند، وگرنه به حیوان تبدیل و در طبیعت‌‌ رها می‌شوند. کالین فارل، لیا سدو، ریچل وایس، بن ویشاو و جان سی. رایلی در اولین فیلم انگلیسی‌زبان لانتیموس بازی می‌کنند. او از پیشتازان موج نو سینمای یونان و کارگردان دو فیلم تحسین‌شده است.

میشل فرانکو کارگردان مکزیکی برای فیلم انگلیسی‌زبان «وخیم» (Chronic) جایزه بهترین فیلمنامه را دریافت کرد. این درام روان‌شناختی درباره یک پرستار خانگی در لس‌آنجلس است که می‌کوشد از بیمارانی که وضعیتی وخیم دارند حمایت کند و در عین حال با خانواده‌اش ارتباط برقرار کند. «وخیم» تنها فیلم ساخته یک کارگردان آمریکای لاتین بود که در بخش مسابقه این دوره جشنواره کن حضور داشت. تیم راث نقش اصلی فیلم را بازی می‌کند. فرانکو پس از دریافت جایزه گفت: «این فیلم در کن متولد شد.» او در سال ۲۰۱۲ با فیلم «به‌دنبال لوسیا» جایزه اصلی بخش نوعی نگاه را از هیات داورانی دریافت کرد که راث رئیس آن بود.

در حالی که داوران جشنواره به فیلم‌های امریکایی، آسیایی و آمریکای لاتین جایزه دادند، سه فیلم ایتالیایی بخش مسابقه، «مادرم» (My Mother) نانی مورتی، «جوانی» (Youth) سورنتینو و «قصه قصه‌ها» (The Tale of Tales) ماتیو گارونه، مراسم را دست خالی ترک کردند. این در حالی بود که گروهی از منتقدان حتی از «مادرم» و «جوانی» به‌عنوان بخت‌های اصلی دریافت جایزه نخل طلا یاد می‌کردند. «کوه‌ها شاید حرکت کنند» (Mountains May Depart) به کارگردانی جیا ژانکه کارگردان چینی دیگر رقیب جدی این جایزه بود. فیلم ژانکه هم هیچ جایزه‌ای نگرفت.

«پرسروصدا‌تر از بمب‌ها» (Louder Than Bombs) به کارگردانی یواخیم تریر کارگردان نروژی با بازی جسی آیزنبرگ، گابریل برن و ایزابل هوپر، درام خانوادگی «خواهر کوچک ما» (Our Little Sister) به کارگردانی جیا ژانکه کارگردان چینی، «دریای درختان» (The Sea of Trees) ساخته گاس ون‌سنت کارگردان امریکایی با بازی متیو مک‌کانهی، درام جنایی «قاتل حرفه‌ای» (Sicario) به کارگردانی دنی ویلنو با بازی امیلی بلانت، بنیسیو دل‌تورو و جاش برولین، «مکبث» (Macbeth) به کارگردانی جاستین کرتزل فیلمساز استرالیایی با بازی میشائل فاسبندر و ماریون کوتیار، دیگر فیلم‌های بخش مسابقه این دوره جشنواره کن بودند.

آنیس واردا از چهره‌های شاخص موج نو سینمای فرانسه امسال در مراسم اختتامیه یک نخل طلای افتخاری دریافت کرد. او اولین فیلمساز فرانسوی و اولین کارگردان زن است که جایزه نخل طلای افتخاری را می‌گیرد. وودی آلن در ۲۰۰۲، کلینت ایستوود در ۲۰۰۹ و برناردو برتولوچی تنها کسانی هستند که قبلاً این جایزه را دریافت کرده‌اند. نخل طلای افتخاری را هیأت مدیره جشنواره کن به کارگردان‌های سر‌شناس اعطا می‌کند که کارشان در سطح جهانی تأثیرگذار بوده است، اما هرگز برنده جایزه نخل طلا نشده‌اند. واردا اولین‌بار در ۱۹۶۲ با فیلم «کلئو از ساعت ۵ تا ۷» مورد توجه قرار گرفت. فیلم او در بخش مسابقه کن نمایش داده شد. واردا سال ۲۰۱۰ نیز جایزه کالسکه طلایی بخش دو هفته کارگردانان جشنواره کن را دریافت کرد.

جایزه دوربین طلایی بهترین فیلم بلند اول به «سرزمین و سایه» (Land and Shade) ساخته سزار آسه‌ودو کارگردان کلمبیایی اعطا شد. این فیلم یک درام خانوادگی است که داستان آن در یک مزرعه نیشکر آفت‌زده روی می‌دهد و یک زندگی روستایی محکوم به فنا را به تصویر می‌کشد. «سرزمین و سایه» که در پنجاه و چهارمین دوره هفته منتقدان جشنواره فیلم کن حضور داشت، شنبه شب در این بخش برنده دو جایزه SACD جامعه نویسندگان و آهنگسازان دراماتیک، همین‌طور جایزه ویژنری شبکه ۴ فرانسه شد. «سرزمین و سایه» تولید مشترک کلمبیا، فرانسه، هلند، شیلی و برزیل است. «ناهید» به کارگردانی آیدا پناهنده از ایران یکی از فیلم‌هایی بود که بخت دریافت جایزه دوربین طلایی را داشت. این فیلم که در بخش نوعی نگاه جشنواره حضور داشت، شنبه شب جایزه «آینده روشن» این بخش را دریافت کرد.

داوران بخش‌ سینه‌فونداسیون و فیلم‌های کوتاه جشنواره کن به ریاست عبدالرحمان سیساکو فیلمساز موریتانیایی جایزه نخل طلای بهترین فیلم کوتاه را به فیلم لبنانی «موج ۹۸» (Waves ۹۸) به کارگردانی علی داغر اعطا کردند. داستان این فیلم اواخر دهه ۱۹۹۰ روی می‌دهد و درباره یک پسر دبیرستانی به‌نام عمر است که در حومه شمال بیروت زندگی می‌کند. «موج ۹۸» پس از ۲۴ سال اولین فیلم لبنانی بود که در بخش مسابقه رسمی کن حضور پیدا کرد. این فیلم یکی از ۹ فیلم کوتاه بود که از میان ۴۵۵۰ فیلم متقاضی انتخاب شدند.

شصت و هشتمین دوره جشنواره فیلم کن ۱۳ تا ۲۴ مه (۲۳ اردیبهشت تا ۳ خرداد) برگزار شد. امسال حدود ۱۷۰ فیلم بلند، کوتاه و مستند در بخش رسمی و بخش‌های موازی جشنواره کن روی پرده رفتند. در بخش رسمی ۸۱ فیلم به نمایش درآمدند. پی‌یر لسکور یکی از موسسان و رئیس سابق کانال پلوس امسال برای اولین‌بار ریاست جشنواره کن را به عهده داشت. او جایگزین ژیل ژاکوب شده است. فهرست برندگان جوایز بخش مسابقه به شرحی است که در ادامه می‌خوانیم.

نخل طلا: «دیپان» به کارگردانی ژاک اودیار (فرانسه)

جایزه بزرگ: «پسر شائول» به کارگردانی لاشلو نمس (مجارستان)

بهترین کارگردان: هو سیائو-سین برای «آدمکش» (تایوان، هنگ کنگ)

جایزه بهترین بازیگر مرد: ونسان لیندون برای «حد یک مرد» (فرانسه)

جایزه بهترین بازیگر زن: رونی مارا برای «کارول» (بریتانیا و امریکا) و امانوئل برکو برای «پادشاه من» (فرانسه)

جایزه هیأت داوران: «خرچنگ» به کارگردانی یورگوس لانتیموس (یونان، فرانسه، ایرلند، هلند، بریتانیا)

جایزه بهترین فیلمنامه: میشل فرانکو برای «وخیم» (امریکا)

● پرده سینما، ترجمه این گزارش را برای انتشار از روزنامه صبا برگزید.