پرده سینما

مواجهه با فاشیزم در ابعاد انسانی؛ نگاهی به فیلم «استراتژی عنکبوت» ساخته برناردو برتولوچی

غلامعباس فاضلی

 


 

 









هر پنج‌شنبه، طعم سینما را در پرده سینما بچشید!


با طعم سینما، سینما را از دریچه ای تازه ببینید!

 

نقد و بررسی فیلمهای مهم تاریخ سینما در طعم سینما

 

 


 

 

 

استراتژی عنکبوت

Strategia del ragno

The Spider's Stratagem

(۱۹۷۰)

کارگردان: برناردو برتولوچی

فیلمنامه: ادواردو دگرگوریو، ماریلو پازولینی و برناردو برتولوچی بر اساس داستان «مضمون خائن و قهرمان» نوشته خورخه لوئیس بورخس

مدیران فیلمبرداری: ویتوریو استورارو، (و فرانکو جی جاکومو)

موسیقی: آرنولد شونبرگ بر اساس آثاری از جوزپه وردی

تدوین: روبرتو پرپیگنانی

بازیگران: جولیو بروگی، آلیدا والی، تینو اسکوتی، پیپو کامپانینی، فرانکو جووانلی، آلن میجت و...

تاریخ نخستین نمایش: اگوست ۱۹۷۰ (ایتالیا) ۵ ژانویه ۱۹۷۳ (ایالات متحده)

زبان فیلم: ایتالیایی

رنگی

۱۰۰ دقیقه

محصول: ایتالیا

 

خلاصه داستان فیلم: آتوس مانیانی (جولیو بروگی) وارد شهر کوچکی می شود که پدرش آنجا حین اجرای اپرای «ریگولتو» اثر جوزپه وردی به دست فاشیست ها کشته شده است. محبوبه پدرش درایفا (آلیدا والی) به او می گوید قاتل پدرش زنده است و آتوس را به پیدا کردن او و گرفتن انتقام ترغیب می کند. آتوس در ابتدا تمایلی به این کار ندارد، اما جا ماندن او از قطار و اقامتی اجباری در آن شهر کوچک فرصتی برای او فراهم می کند تا در جستجوی قاتل پدرش برآید. تلاش او برای پیدا کردن قاتل پدرش راه به جایی نمی برد. درست زمانی که او تصور می کند دارد شهر را با دست خالی ترک می کند، متوجه راز مرگ پدرش می شود. پدرش و چند نفر دیگر که می دانسته اند موسولینی قرار است برای دیدن اپرای «ریگولتو» به شهر آنها بیاید، نقشه ای برای کشتن او می کشند؛ اما با کشف بمبی که قرار بوده منفجر شود، پدر آتوس می ترسد و دوستان اش را لو می دهد. اما ماجرای خیانت پدر آتوس مکتوم نگه داشته می شود تا چهره ای که از او به عنوان یک قهرمان شهر ساخته شده مخدوش نشود...

 

 

 

طعم سینما- شماره ۱۸۵- استراتژی عنکبوت (Strategia del ragno)

 

 

مدخل نخست: سینمای ایتالیا

 

 

پوستر فیلم استراتژی عنکبوت ساخته برناردو برتولوچیسینمای ایتالیا همیشه مسحورکننده و افسونگرانه بوده است. از همان نخستین سالهای پیدایش سینما ایتالیایی ها با ساختن فیلم هایی نظیر کابیریا و کجا می روی؟ نشان دادند ماهیت سینما برای آنها کاملاً جدی و غیرتفننی است.

در طول دهه های بعدی ایتالیایی ها ثابت کردند سینما در کشور آنها خصوصیت هایی دارد که در کمتر کشوری یافت می شود مثلاً:

۱.ایتالیا جزو معدود کشورهای دنیاست که صاحب یک ژانر است: (نئورئالیسم)


۲.ایتالیا کشوری است که در مصاف با بسیاری از ژانرها موفق بیرون آمده. کشوری که در انواع گونه های فیلم از کمدی گرفته تا وحشت زا، از تاریخی گرفته تا سیاسی، سربلند بیرون آمده و در هر گونه برای خود صاحب تاریخ و سابقه ای است. تا آن حد که ژانر سخت و قاعده مندی نظیر وسترن را با موفقیت در خود حل کرده و به سبک و سیاقی رسیده که آمریکایی ها (البته به طعنه!) از آن به «وسترن اسپاگتی» یاد می کنند.


۳.ایتالیا تا سالها تنها کشور دنیا بود که صنعت سینما در آن چنان جدی شمرده می شد که استودیوی بزرگی، حتی بزرگتر از استودیوهای هالیوود در آن وجود داشت. همان استودیوی معروف «چینه چیتا» که بسیاری از فیلم های تاریخی هالیوود مثل بن هور آنجا فیلمبرداری شد.


۴.ایتالیا یکی از انگشت شمار کشورهای دنیا است که سینمای متفکر یا «روشنفکرانه» در آن از قوامی به اندازه سینمای تجاری برخوردار بوده است. کشوری که از دیرباز امثال دسیکا، روسلینی، آنتونیونی، فلینی، پازولینی، برتولوچی، تاویانی ها، بنینی، و... را به عنوان کارگرانانی متفکر پرورش داده است.


۵. ایتالیا کشوری است که در عین موفقیت سینمای ملی در میان مردم اش، پیوسته در عرصه جهانی نیز موفق بوده است. رکورددار بودن این کشور در کسب جایزه اسکار «بهترین فیلم خارجی زبان» از زمره این موفقیت هاست.


۶.ایتالیا جزو چند کشوری در دنیاست که با استمرار و تداوم یک جشنواره درجه اول سینمایی (فستیوال ونیز) و اهدای جایزه به برترین های سینمای جهان، در مقام یک حمایتگر معنوی از فیلم های برتر کشورهای سراسر جهان عمل کرده است.

 

با این سابقه و اعتبار سینمای ایتالیا در دهه ۱۹۶۰ دورخیزی در زمینه سینمای متفکرانه برداشت که در آثار کارگردانانی مثل میکلانجلو آنتونیونی، فرانچسکو روزی، و پیرپائولو پازولینی به وضوح مشهود است. امتداد این جریان در ابتدای دهه ۱۹۷۰ به ظهور کارگردانی خلاق اما غیر متعارفی به نام برنارد برتولوچی منجر شد.

 

 

مدخل دوم: برناردو برتولوچی و فاشیزم

 

 

استراتژی عنکبوت نخستین فیلم برتولوچی در دهه ی ۱۹۷۰ است. فیلم های نخستین او مثل پیش از انقلاب، همین فیلم، دنباله رو و فیلم ۱۹۰۰ فیلم هایی غیرمتعارف و در عین حال خلاقانه اند، که دغدغه اصلی آنها در درونمایه پرداختن به مواجهه ی ایتالیا با فاشیزم است. اما مواجهه ای که بیشتر در ابعاد انسانی مطرح می شود تا سویه های سیاسی. روح بی حفاظ انسانها در مواجهه با سیاست است که بیشتر مورد توجه او قرار گرفته است. و البته در فیلمهای او در این مواجه انسانها معمولاً آسیب می بینند و سیاست به راه خودش ادامه می دهد.

برتولوچی نمی تواند تاریخ سیاسی کشورش را که در دوران موسولینی فاشیست در معرض تلاطمات متعدد قرار گرفته است را فراموش کند. اگرچه در آن دوران روسلینی و دسیکا بخشی از بار این مسئولیت را به عهده گرفتند، اما تأثیر سیاست بر کشور ایتالیا چنان عمیق بوده که در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کارگردانان نسل جدید نتوانستند آن را نادیده بگیرند.

 

در استراتژی عنکبوت نه خبری از حرکت های پرپیچش دوربین در شاهکار بعدی برتولوچی (دنباله رو/سازشکار) است، و نه از شکوه تاریخ در فیلم ۱۹۰۰ او و بازیگران بزرگ سینما نشانی یافت می شود. این فیلم یک فیلم کم هزینه است که بزرگترین ستاره آن آلیدا والی است. زنی که در آن دوران بیست سالی از دوران اوج حرفه ای اش می گذشت. با اینهمه نمی توان تحت تأثیر فضاسازی فیلم قرار نگرفت. جغرافیای فیلم به شدت اثرگذار است.

 

نکته غیرقابل پیش بینی در مورد برناردو برتولوچی سقوط زودهنگام و تلخ او بود. او با وجود آغازی خیره کننده، پس از چند فیلم بدطوری به قهقرا رفت، به تکرار کشیده شد، و در سینما رنگ باخت.

 

 

مدخل سوم: خورخه لوئیس بورخس

 

 

استراتژی عنکبوت بر اساس داستان کوتاه «مضمون خائن و قهرمان» خورخه لوئیس بورخس آرژانتینی نوشته شده است. انتخاب غریبی است برای نخستین فیلم یک کارگردان ایتالیایی! و شاید از آن غریب تر ترکیب کردن بورخس است با سیاست! سالادی که درست کردن آن غیرممکن به نظر می رسد و برتولوچی بوده که از پس آن برآمده!

 

 

و...

 

نمایش این فیلم غریب در ابتدا تنها به سینماهای ایتالیا محدود بود، اما با موفقیت فیلم های بعدی برتولوچی، فیلم سه سال بعد در ایالات متحده نیز نمایش عمومی موفقی پیدا کرد و جزو ده فیلم برتر سال مجله «تایم» برگزیده شد.

با اینهمه فیلم هنوز ناشناخته است! از پس گذشت سالها نه تنها فیلم هنوز «بلو-ری» نشده بلکه حتی نسخه «دی وی دی» خوبی هم از آن در دسترس نیست. سالهاست علاقمندان فیلم تنها به یک نسخه رنگ و رو رفته از این فیلم درخشان دسترسی دارند.

فیلمبرداری ویتوریو استورارو (فیلمبردار مورد علاقه برتولوچی) در فیلم دیدنی است. او بوده که از لوکیشن های ساده فیلم چنان فضای غریبی پیش روی ما قرار داده است.

 

 

 

غلامعباس فاضلی

 

 

 

برای مطالعه دیگر فیلم هایی که در «طعم سینما» معرفی و بررسی شده اند اینجا را کلیک کنید

 

 



 تاريخ ارسال: 1395/8/28
کلید واژه‌ها: غلامعباس فاضلی، طعم سینما، پرده سینما، فیلم استراتژی عنکبوت، برناردو برتولوچی، خورخه لوئیس بورخس

نظرات خوانندگان
>>>شراره:

بابت چیزهایی که درمورد سیمای ایتالیاگفتید ممنون آموزنده و مفیدبود

21+0-

شنبه 6 آذر 1395



>>>حسین:

عجب اسمی داره فیلم! چطوری کشف کردن عنکبوت استراتژی داره؟!!

49+0-

دوشنبه 1 آذر 1395



>>>لیدیا:

تبعات فاشیسم برای نسل برتولوچی و پازولینی و... حس میشده کاملا .آنها نسلی بودند که سعی میکردن ایتالیا رو بازسازی کنند. با زمینه سازی در جهت ایجاد دموکراسی و کوشش در از بین بردن هر آنچه از رژیم فاشیست به ارث مانده بود. آنها فرزندان همون آدمهایی بودند که پس از پایان جنگ دوم جهانی و سقوط موسولینی نظام «جمهوری» را در ایتالیا شکل دادند.

39+0-

يكشنبه 30 آبان 1395



>>>امير:

اين فيلم اولين فيلم برتولوچي نيست.

69+0-

شنبه 29 آبان 1395



>>>سالوادور:

آیا می دانستید? در میان تمامی کارگردانانی که کسب اسکار را تجربه کرده‌اند، فدریکو فلینی، کارگردان بلندآوازه ایتالیایی توانست چهار بار جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی را کسب کند و از این حیث همچنان رکورددار است. وی در سال‌های ‌1956 برای جاده، ‌1957 برای شب‌های کابیریا، ‌1963 برای هشت‌و نیم و در سال ‌1974 برای آمارکورد چهار اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی را برای سینمای ایتالیا به‌همراه آورد.

68+0-

شنبه 29 آبان 1395



>>>پیام پدیدار:

لوکینو ویسکونتی هم یکی از کارگردانهای بزرگ ینمای ایتالیاست

54+0-

شنبه 29 آبان 1395



>>>آرمین:

لایک

116+6-

شنبه 29 آبان 1395




فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.