پرده سینما

دوبله ای برای ندیدن و نشنیدن؛ درباره لزوم آسیب شناسی این روزهای دوبله فارسی

نیروان غنی پور

 

 

 

 

 

 

 

 

برای اوضاع و احوال نه چندان مساعد این روزهای دوبله فارسی شاید کار خیلی راحتی باشد که از عبارات کلّی و دهان پُر کنی چون «فاجعه»،«به درد نخور»،«افتضاح»،«فیلم خراب کن» و... استفاده کرد، اما قبل از دادن احکام این چنینی_و اغلب هیجانی_بهتر است به علل وقوع وضعیت موجود بپردازیم.

بن مایه نگاه و طرز فکری که امروز به دوبله فارسی وجود دارد، بر پایه بی اعتمادی است. بسیاری به مرور علاقه خود را نسبت به تماشای آثار تازه دوبله شده از دست داده اند و در این بین ترجیح می دهند که فیلم ها را با نسخه زبان اصلی به همراه زیرنویس تماشا کنند. عوامل پُر شماری در شکل گیری این فضای بی اعتمادی و به تعبییری تغییر سلیقه مخاطب دخالت داشته اند، از اعمال ممیزی به شکل وسیع (در خیلی از موارد بی رحمانه و بی جهت که منجر به تغییر داستان فیلم شده و تفاوتی در این روند وجود ندارد که در تلویزیون باشد یا خارج از آن)، نگاه ساده انگارانه برخی از صاحبان فیلم در راستای دوبله ارزان تا ویراستاری های غیر کارشناسانه در تلویزیون (که صدمات زیادی به بخش ترجمه فیلم ها وارد می کند) و شیوه کار عجولانه و سرسری عده ای از مدیران دوبلاژ. این موضوع هم اکنون تنها شامل یک بخش نشده بلکه در سه بخش شاخص دوبلاژ (داستانی، مستند و انیمیشن) آشکارا دیده می شود و در این میانه اگر کار در خور توجهی ارائه شود، محصول فضای تعریف شده فعلی نیست بلکه حاصل حرکتی خود جوش و علاقه مندی افرادی است که هنوز دغدغه عرضه اثری تحسین برانگیز دارند.

با توجه به این نکته که هم اکنون امکان اکران فیلم خارجی با دوبله فارسی در سینماها به صورت گسترده وجود ندارد و ارائه محصولات شبکه خانگی در این جهت به شکلی محدود است، تلویزیون به عنوان نهادی رسمی تنها متولی تأثیرگذار برای دوبلاژ شده و بالطبع نوک پیکان انتقادات نیز به سوی او قرار دارد. معتقدم که معضل کنونی دوبله های تلویزیون، بحث اغلب غیر کارشناسانه ویراستاری است که حاصلی جز تغییر موضوعیت و خدشه به اصل فیلم ندارد. آفتی که در این سال ها موجب ریزش مخاطب سینمای روز جهان از تلویزیون شده و باید مدیران به فکر چاره ای برای حل این معضل باشند. بسیاری از مخاطبان این نقص را از سمت اهالی دوبله_مترجمان، مدیران دوبلاژ و دوبلورها_ می بینند در حالی که آنان کمترین نقش را در این باره داشته، وقتی با متن ترجمه های به شدت ویراستاری شده (که کمترین تطابق را با تصاویر فیلم دارد) مواجه هستند و به همین دلیل روی کارشان تأثیر منفی می گذارد. جالب است در گذر این سال ها ویراستاران در کارشان بسیار خبره شده اند و تغییراتی چون حذف برخی از عناوین _کشیش و هم چنین اعدام_ و نام  انواع و اقسام مشروبات الکلی و یا تغییر اسم اماکن و کشورها _تبدیل نام استودیوم نیوکمپ به کمپ نو و کشور نیوزلند به زلاندنو!_ برای این دوستان دیگر قدیمی شده و دست به تجربه های تازه ای زده اند. برای نمونه در فیلم گاوچرانان و بیگانه گان (ساخته جون فاورااو، محصول 2011 و پخش شده در نوروز امسال) ویراستاری جالبی انجام شده به این صورت که در سکانسی از فیلم _اهالی منطقه ای در زمان غرب وحشی مورد آماج حملات بیگانه گان فضایی قرار گرفته و کشته های زیادی داده اند _کلانتر دهکده در هیبت کابوی وارش برای کودکان داستانی تعریف می کند که آنان ضمن به آرامش رسیدن در آن شرایط دشوار به قدرت لایزال پروردگار هم ایمان آورند. داستانی که نقل می شود برای مخاطب ایرانی بسیار آشناست. داستان شاگردی که هر روز سر کلاس درس دیر حاضر می شد و تازه گاوچرانان و بیگانگانوقتی هم می آمد سراپای اش خیس آب بود. روزی معلم از شاگرد می پرسد که چرا هر روز با این وضعیت به کلاس می آید؟ شاگرد می گوید که در راه خانه تا مدرسه رودخانه پُر آبی قرار دارد و مجبور است هر روز از میان اش عبور کند. آن گاه معلم به او ذکری آموخته و این نکته را تأکید می کند که اگر این ذکر را هر روز با صفای دل بگوید می تواند بر روی رودخانه راه رفته بدون آن که در آب فرو رود؛ و از آن روز به بعد کودک بی آن که خیس شود سر وقت در کلاس حاضر می شد. حالا داستان مورد نظر چه میزان با فضای فیلم و جغرافیای آن ارتباط دارد باید از ویراستاران پرسید، ولی همین داستان الصاقی برای ایجاد حس دافعه مخاطب نسبت به دوبله این فیلم کفایت می کند. دیگر برای مخاطب این چنینی چه تفاوتی دارد که بهرام زند و حسین عرفانی در دوبله گاوچرانان و بیگانه گان چه طور نقش گویی کرده اند _به ترتیب به جای دانیل کریگ و هریسون فورد که به نظرم انتخاب های مناسبی برای این دو هستند_ زمانی که کل کار را پس زده و رمقی برای ادامه تماشای فیلم از تلویزیون ندارد. برای احترام به مخاطب هم  که شده بهتر است هر چه زودتر تعاملی بین ویراستاران و عوامل دوبلاژ از سوی مدیران مربوطه بر قرار شود، مطمئناً اثرات مثبتی در پی خواهد داشت.

بحث ضعف کنونی دوبله را می توان با به روز نبودن بسیاری از مدیران دوبلاژ در ارتباط با سینمای جهان و اهمال کاری آنان در این زمینه و نیز بی انگیزه شدن تعدادی از دوبلورها نسبت به کارشان و سرسری گرفتن کار مهم صدابرداری و صداگذاری را ادامه داد اما تا معضل ویراستاری ترجمه ها و متون بر طرف نشود، ادامه این بحث بی فایده است.  


 تاريخ ارسال: 1391/3/15
کلید واژه‌ها:

نظرات خوانندگان
>>>پ:

سلام در فیلمهای کمدی البته این تغییرات در ترجمه به وفور دبده میشد .منطورم زمانیه که من بچه بودم و فیلمهای کمدی نورمن و جری لوییز رو میدیدم .اصطلاحات ایرانی و ضرب المثلهای ایرانی زیاد به کار برده میشد .به زعم من گویی در فیلمهای کمدی چندان وخیم نبوده و برعکس مخاطب رو به خودش جلب میکرده .در در فیلمهایی که جدی بودند خیلی زست و دفع کننده ست .در ماهواره شبکه جم دوبلورها خیلی هاشون خوش صدا هستند ولی به قول دوستی که اشاره کردن لااقل محتوا تغییر نرکرده .معضل بدی ترجمه متاسفانه در هر حیطه که وارد بشیم در ایران وجود داره. ممنون

0+0-

پنجشنبه 5 تير 1393



>>>یک گوینده:

مشکل بزرگتر از این حرفهاست . مسئله اصلی این است که در قسمتهای بالا دستی سازمان که وظیفه سیاستگذاری و تصمیم سازی را بر عهده دارند ، نگاه حرفه ای و واقعی به ذات رسانه ، کارکرد رسانه ، ذات هنر ، کارکرد هنر ، ذات دوبله و کارکرد کلیدی دوبله در عرصه رسانه های کشور وجود ندارد . و هنگامی که برخلاف تمام حقایق و الزامات موجود سعی میشود نگرشی دلبخواه و متضاد با شرایط بر سیستم دوبله تحمیل شود نتیجه همان خواهد بود که میبینیم . و این نگرش بر تمامی قسمتهای مربوط به دوبله تاثیر منفی میگذارد .

1+0-

جمعه 26 آبان 1391



>>>محمدرضا كلانتر:

درباره دگرگوني ديالوگ ها و داستان فيلم ها طي فرايند دوبله ، مي توان ده ها صفحه نوشت . من در مقاله هايي كه براي " قاب كوچك " ( ضميمه روزهاي شنبه روزنامه جام جم ) نوشته ام ، معمولا به اين تغييرات اشاره كرده ام . آخرين مطلبي كه تا به امروز درباره اين موضوع نوشته ام ، به فيلم " بعد از خواندن بسوزان " مربوط مي شود كه متاسفانه مسؤولان " قاب كوچك " قسمت مربوط به تغييرات داستان فيلم را چاپ نكردند . به نظرم ابتدا بايد طرز تفكر مسؤولان تلويزيون اصلاح شود . http://www.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100814209619

0+0-

جمعه 2 تير 1391



>>>سوال:

آیا این مقاله شروع یک سلسله بحث هایی ندامت نامه گونه برای اقای غنی پور است؟ که بعد از اینهمه به به و چه چه دوبله حالا سر انتقاد هم گشودند؟ بنظر من نه. چون ایشان زیرکانه توپ را انداخته اند توی زمین ویراستاران و مترجمان. نه اقا اینها سهمشان کوچک است بروید سروقت مدیران دوبلاز و گوینده ها آقای غنی پور. چرا میگویید " تا معضل ویراستاری ترجمه ها و متون بر طرف نشود، ادامه این بحث بی فایده است."؟؟؟

0+0-

يكشنبه 21 خرداد 1391



>>>---:

خواهش میکنم این بحث دوبلاژ رو جمعش کنید که دیگه تا اسم دوبله میاد حالمون به هم میخوره

0+0-

چهارشنبه 17 خرداد 1391



>>>مژده:

مرگ دوبلاژ فرا رسیده کاش آقای غنی پور محافظه کاری را کنار میگذاشت و درباره اشتباهات مدیران دوبلاژ و دوبلورها سکوت نمیکرد

0+0-

سه‌شنبه 16 خرداد 1391



>>>امیر بی نیاز:

لیاقت این تلویزیون همینه که روز به روز بیننده هاشو از دست می ده و به مشتری های سریال های نازل ماهواره ای اضافه می شه با اون دوبله های سطح پایین!.تنها نکته مثبت دوبله شبکه های ماهواره ای ترجمه نزدیک به متن اثر است که باعث همراهی مخاطب با آن شده،چیزی که الان در تلویزیون ما وجود خارجی ندارد.

0+0-

سه‌شنبه 16 خرداد 1391



>>>نادر:

خدارشکرکه بعد از اینهمه تعریف و تمجیدهایی که این سالها نثار دوبله میکنن یکی یه انتقاد درست و حسابی از وضع دوبله کرد. راستش اونقدر مراسم تجلیل و تمجید از دوبلورا انجام میشه و برنامه های مختلف تلویزیونی از این "استاد" و اون "استاد" تعریف میکنن که هرکی دیگه هم جای این حضرات باشه کارو ول میده

0+0-

دوشنبه 15 خرداد 1391



>>>اهوارکی:

ممنون برادر از این یادآوری خوب.کاش یک سلسله مطلب بنویسی و موارد اینچنینی را اشاره کنی. اینها بالاخره باید کارشان را درست کنند با ذکر این فجایع. بنده هم حتی الامکان برخی موارد را در همین کامنت ها اشاره می کنم. اولین نمونه که شما هم از آن مطلع هستی مربوط است به فیلم «در درّۀ ایله» (که به اشتباه در درّۀ الاه/ اله ترجمه شده است). در دقیقۀ 61 این فیلم تامی لی جونز برای پسر هفت سالۀ چارلیز ترون قصۀ نبرد داوود(ع) با جالوت را تعریف می کند. بعد که پسر را خواباند مادرش از او می پرسد این قصه دروغ بود مگه نه؟ جونز می گوید نه! این ماجرا حتی در قرآن هم آمده است. برای بنده خیلی جالب بود که چطور غربی ها به این خوبی قرآن را می شناسند و به آ ن ارجاع می دهند. این از موارد نادری بود که یک فیلم هالیوودی، قرآن و اسلام را به رسمیت می شناخت. اما در نسخۀ دوبله، این قصۀ قبل از خواب به قصۀ اسب تروا تبدیل شده بود!!

1+0-

دوشنبه 15 خرداد 1391




فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.