وقتی در تیر ماه سال 1387 هیئت مدیره جدید خانه سینما در مجمع عمومی موفق به کسب آرا شد، کمتر کسی تصور می کرد چنان میل شدید و هولناکی به ماندگاری و ابقا در آن وجود داشته باشد. تمایلی لجبازانه که با ابقای این هیئت مدیره در مجمع عمومی سال 1389 نه تنها موجب شد «خانه سینما» به تعطیلی کشیده شود (و همه گناه های این تعطیلی به گردن معاونت سینمایی وقت بیافتد!) بلکه سال ها روحیه ای سرشار از افسردگی و رخوت بر جامعه سینمایی حاکم شود. و سرانجام این هیئت مدیره در محفلی که روز بیستم اسفند ماه سال 1392 پشت درهای بسته برگزار کرد و نام اش را «مجمع عمومی» گذاشت، باز هم خودش را ابقا کرد و ششمین سال نشستن بر اریکه سلطنت «خانه سینمای ایران» را برای خودش رقم زد!

حالا پس از گذشت شش ماه از روی کار آمدن دولت جدید و شکل گرفتن حال و هوای جدیدی در سینما، و طبیعتاً انتظار به وجود آمدن حال و هوایی نو در «خانه سینما» به نظر می رسد هیئت مدیره ای که اعضای آن پنج سال است بر کرسی نشسته اند، خیال ندارد از این مسند کناره بگیرد و راه را برای حضور آدم های جدید باز کند.

به نظر می رسد هیئت مدیره ای که پنج سال است بر اریکه سلطنت «خانه سینمای ایران» نشسته، برای استمرار سلطنت خود، تلاش می کند از طریق ترفندهای متعددی افکار عمومی را تحت کنترل خود درآورد:

1-هراس افکنی: هیئت مدیره ای که سال ششم حکومت اش را در مجمع عمومی بیستم اسفند ماه سال جاری به تصویب رساند اینطور القا می کند که اگر کنار برود و جایش را به هیئت مدیره ای دیگر بدهد، «خانه سینمای ایران» نابود خواهد شد! این هیئت مدیره در کمال زیرکی اینطور القا می کند که هر دیدگاه و نظری درباره عدم ابقای آنها (پس از پنج سال! به جای دو سال!) یک دیدگاه دست راستی، واپسگرایانه و محدودکننده است. کمااینکه طرفداران این هیئت مدیره به طور کلی معتقدند اگر کسی مخالف ابقای این هیئت مدیره است یا مخالف مردمسالاری است، یا از نهادهای خاصی پول دریافت کرده و یا تحت فشار قرار گرفته است!

توجه کنیم به گفتگوی فرهاد توحیدی (رییس هیئت مدیره خانه سینما) با ایسنا در بیست و یکم اسفند ماه. توحیدی زیرکانه می گوید «انتظار داریم ایوبی در برابر فشارهای بیرونی تسلیم نشود» و در ادامه چنین عنوان می کند که «تصور می‌کنم دوستانی که طرفدار سیاست فرهنگی دولت گذشته با آن مسیر ریل‌گذاری بودند، همچنان با اهرم‌هایشان فشارهای زیادی را وارد می‌کنند و بر انجام نظراتشان اصرار می‌ورزند... به نظر می‌رسد آن فشارها نباید تأثیری در امر تصمیم‌گیری دولت تدبیر و امید داشته باشد. با تمام احترامی که به دولت گذشته قائلیم، آن دولت به تاریخ سیاسی جمهوری اسلامی پیوسته است و دولت جدید با توجه به پشتوانه بزرگ رأی مردم که بخشی از آن براساس اعلام سیاست‌های روشن فرهنگی حاصل شد، باید به فعالیت خود ادامه دهد و در مقابل برخی از فشارها ایستادگی کند.»

توجه کنیم او چه زیرکانه از کلمات «فشار»، «تسلیم»، «ایستادگی» و... استفاده می کند تا در افکار عمومی هراس افکنی کند.

کما اینکه «خبرآنلاین» رسانه همسو با هیئت مدیره فعلی درباره ابقای مجدد می نویسد: «ابقای هیئت مدیره کنونی خانه سینما قطعاً اتفاق ناخوشایندی نیست، که همین افراد برای برپا ماندن خانه سینما سه سال در مقابل محکم ترین حمله ها ایستادند، اما نکته در اینجاست که اگر قرار بود در همان سه سال محمدمهدی عسگرپور در مقام مدیرعامل خانه سینما و یا فرهاد توحیدی رئیس هیئت مدیره چنین تسلیم انتقادها شوند که امروز دیگر نه خانه سینمایی بود و نه هیئت مدیره ای که بر سر برگزاری انتخابات آن و یا ابقای هیئت مدیره اش صحبت شود.»

در گیرو دار هیاهویی که ماهها بر سر تعطیلی «خانه سینما» شکل گرفت، این واقعیت گم شد که جواد شمقدری و همفکران اش، به تمامی مسئول تعطیلی «خانه سینما» نبودند. بلکه بخشی از تقصیر این رویداد متوجه همین هیئت مدیره بود. (در آینده نزدیک با تفصیل بیشتری  این مهم را مورد بررسی قرار خواهم داد)

2-موضع امتنانی: هیئت مدیره ای که ششمین سال حکمرانی اش بر «خانه سینما» را در جلسه بیستم اسفند ماه رقم زده، نه تنها اشتیاق و میل شدید باطنی اش به استمرار حضور را کتمان می کند، بلکه خودش را بی میل و بی اشتیاق به استمرار حکومت بر جامعه اصناف سینمای ایران نشان می دهد و چنین وانمود می کند که رغبتی به بودن اش در این مسند ندارد. با منت گذاری این منصب را قبول کرده است! توحیدی در گفتگوی فوق الذکر به خبرنگار ایسنا می گوید:

«نتیجه‌ای که از مجمع عمومی اخیر حاصل شد نه برای بنده و نه برای دیگر اعضای هیأت مدیره نتیجه مطلوبی نبود. ما از اینکه پس از مدتی می‌توانیم بار سنگینی را به زمین بگذاریم، خوشحال بودیم و فکر می‌کردیم که ادامه این مأموریت سنگین به دوش دوستان دیگر گذاشته می‌شود.»

در حالی که گزارش منابع موثق از مجمع عمومی ی که پشت درهای بسته انجام شد چنین نشان می دهد که سه تن از اعضای هیئت مدیره خودشان را مجدداً برای حضور در هیئت مدیره نامزد کردند و افراد منتسب به همین هیئت مدیره، در مجمع عمومی زمزمه «ابقای هیئت مدیره» را سر گرفتند! شاید به خاطر همین چیدمان ماهرانه است که توحیدی می گوید: «دوستانی که در مجمع بودند با وجود تمام مسائلی که مطرح کردند، با اکثریت آرا به ابقاء هیأت مدیره رأی دادند البته حتماً ما نیز در عملکردمان در هیأت مدیره قبلی خطاهایی داشته‌ایم اما به هر صورت هیأت مدیره ابقاء شده است تا هیچ مخالفت جدی‌ای با این موضوع در مجمع عمومی نشد.»

3-مغلطه و ابهام زایی: در چشم انداز پیش رو، روند کار هیئت مدیره فعلی همچنان پرمغلطه است. نگاه کنیم به موضع توحیدی در مقام تئوریسین هیئت مدیره، که چگونه در خصوص دریافت 500 میلیون تومان پول از وزارت ارشاد مغلطه می کند: «در طول شش ماه گذشته خانه سینما طی تفاهم‌نامه‌ای با وزارت ارشاد 500 میلیون تومان بودجه گرفته است که البته این رقم خرج خورد و خوراک یک فیلم میلیاردی هم نمی‌شود.»

خورد و خوراک یک فیلم سینمایی میلیاردی واقعاً چه ربطی دارد به بودجه یک نهاد صنفی؟ اگر وزارت ارشاد مثلاً 10 میلیارد تومان صرف یک ساخته شدن یک فیلم سینمایی می کند (که البته در بیشتر موارد به نتایج ناموفقی منجر شده و شخصاً با این نوع فیلم و بودجه مخالف ام)، آیا موظف است فلان مبلغ هم به «خانه سینما» و به هیئت مدیره ای که نظارت مالی وزارت ارشاد را از خودش سلب کرده پولی پرداخت کند؟!

همچنین نگاه کنیم به روند ثبت صنوف و اساسنامه جدید «خانه سینما» که به شکل مبهمی با دفع الوقت مواجه شده است. توحیدی البته وزارت ارشاد را مقصر قلمداد می کند: «اراده‌ای که در دولت دهم مبنی بر طی این مراحل در مدت زمان اندک وجود داشت، به اراده طی کردن روند ثبت اصناف از طریق مجاری مربوطه و تشریفات قانونی تبدیل شده است. در هر صورت در شرایط فعلی پروسه ثبت اصناف در وزارت ارشاد و با قوانین موجود، پروسه‌ای زمان‌بر است که نمی‌توانیم آن را کاری کنیم.»

4-اتخاذ موضع طلبکارانه، تهدیدگرایانه و قیم مآبانه: متأسفانه موضع هیئت مدیره فعلی علیرغم پنج سال ماندن و تحمیل بسیاری از دیدگاه های شخصی بر «خانه سینما» همچنان با طلبکاری و قیم مآبی و حتی تهدید همراه است. چنانچه توحیدی در گفتگوی بیست و یکم اسفند ماه با ایسنا می گوید:

«اگر امروز ما از بخشی از مطالبات‌مان می‌گذریم و با صدای آرام حرف می‌زنیم چون مطمئن هستیم که دولت در بیان مواضع‌ خود صداقت دارد و در جهت عمل کردن به آن گام برمی‌دارد... ما به جِد خواستاریم که تفاوت معناداری در سیاست‌های فرهنگی و عملکرد دولت تدبیر و امید با دولت گذشته وجود داشته باشد و امیدوارم و البته کمک هم می‌کنیم که کارها به سمت مسیر وعده داده شده‌ی دولت تدبیر و امید سوق پیدا کند... ما وظیفه خود می‌دانیم و سعی می‌کنیم که با تأسی از سخنان بزرگان، آرامش را در کشور حفظ کرده، امید را احیا کنیم و امید خودمان را نیز از دست ندهیم.»

5-ایجاد شبهه: متأسفانه تئوریسین هیئت مدیره خانه سینما، طوری حرف می زند که برای عموم این شبهه ایجاد شود که این هیئت مدیره تنها نماینده و نگهبان فرهنگ کشور است. توحیدی در گفتگوی وق الذکر می گوید:

«تنها روزنه‌ای که برای مخالفان باقی مانده، حوزه فرهنگ است تا از این طریق به دولت تدبیر و امید ضربه بزنند. البته در حوزه فرهنگ، دولت قبل کارنامه مثبتی ندارد اما در هر صورت عده‌ای تلاش می‌کنند تا از این حوزه فشارهایی را به دولت وارد کنند.»

معنای این جمله ها این است که اگر او و دوستان اش برای ششمین سال متوالی در مدیریت «خانه سینما» ابقا نمی شدند، جریان فرهنگ کشور ضربه می خورد!

در طول دو سال گذشته بحث های مفصلی در خصوص «خانه سینما» شکل گرفته است. مسائل حقوقی مربوط به «انحلال»، «تعطیلی»، و... حتی به تفصیل و صراحت در برنامه های زنده تلویزیونی هم مطرح شد. اساسنامه «خانه سینما» واجد اشکالاتی بود که شاید اساسی هم بودند. اما رفتار جواد شمقدری و دیگر همکاران اش در معاونت سینمایی وقت چنان تند و پرکینه بود که حجت ایوبی جانشین او در دولت یازدهم، حاضر شد با صرفنظر کردن از ایرادهای حقوقی موجود در اساسنامه «خانه سینما» (دست کم در مقطعی محدود) درهای «خانه سینما» را بگشاید. «خانه سینما» روز بیست و یکم شهریور ماه سال 1392 باز شد. این بازگشایی باعث شد روز 21 شهریور در تقویم ایران از معنا و مفهومی نمادین برخوردار شود که پیش از آن نبود. اهالی سینما شاد شدند. اما به نظر می رسد اصرار هیئت مدیره فعلی بر استمرار حضورشان بر کرسی ریاست، از حلاوت آن روزهای خوش خواهد کاست و شاید در آینده روزهای تلخی را برای «خانه سینما» رقم بزند.

غلامعباس فاضلی