در ذات هنر، تجربه و حس خلاقانه می‌جوشد، از طرفی، سینمای مستند بستر مناسبی برای رسیدن به نگاهی تجربی و بازی سنجیده با فرم است. رونمایی از فیلم ٧٦ دقیقه و ١٥ ثانیه با عباس کیارستمی ساخته سیف‌اله صمدیان جمعه‌شب در موزه سینما، این فرصت را فراهم کرد تا با نمونه متفاوتی از فیلم مستند تجربی روبه‌رو شویم.

شخصیت فرهنگی- هنری صمدیان با عکاسی و سینما و تصویر شکل‌ گرفته است. او در سال‌های نه‌چندان دور ناشر «مجله تصویر» بود که نگاهی تخصصی و در عین حال نوستالژیک و مدرن به حوزه عکاسی داشت و تا مدتی بدون وقفه چاپ می‌شد. اما در سال‌های اخیر که این مجله تبدیل شده به سالنامه، حضور دغدغه‌مند صمدیان را در رشته موردعلاقه‌اش در جشنواره‌ای در اسفند‌ماه می‌بینیم که در محل خانه هنرمندان برگزار می‌شود و به آن همه شور و انرژی او غبطه می‌خوریم.

صمدیان در عین حال که آدمی مردم‌گریز نیست و روحیه‌ای اجتماعی دارد، سلیقه و نقطه انتخابش به نخبه‌گرایی متمایل است. علاقه او به فرم و حس و نگاه شاعرانه و کشف زبان و دنیای تازه در تصویر باعث نزدیکی و انس و الفت ریشه‌دارش با عباس کیارستمی در این سال‌ها شد. قاعدتا این همراهی و محرم‌بودن برای آدمی همچون سیف‌اله صمدیان که همواره اسلحه‌اش (دوربین) را با خود حمل می‌کند، متریالی مناسب و پروپیمان در درازمدت فراهم می‌کند. اینجاست که انتخاب و همسویی و تفاهم اولیه و ارتباط مداوم بعدی می‌تواند زمینه‌ساز ثبت مرحله به مرحله لحظات خلاقانه و شکل‌گیری تدریجی یک اثر مستند بدیع شود. این اتفاق به همین راحتی در جامعه جداافتاده و خالی از اعتماد معاصر رخ نمی‌دهد. باید موقعیت‌های مناسبی پیش بیاید تا این وجوه و دنیاهای مشترک (فارغ از سن و سال و نسل قدیم و جدید) خودش را نشان دهد و به خلوت و محرم‌شدن کشیده شود. رفته‌رفته دو نفر که همدیگر را پیدا کرده‌اند، انگار حرف و زبان هم را می‌فهمند و فضا و مناسبات و رابطه‌های عاطفی و فرهنگی ایجادشده برای ثبت و شکار لحظه‌های هنرمندانه و رسیدن به بیانی موجز و خلاقانه جان می‌دهد. این پیوند و همدلی و بده‌بستان را در کلیت فیلم ٧٦ دقیقه و ١٥ ثانیه می‌توان دید.

ما بر اساس این فصل‌های پراکنده که مقاطع سنی این سالیان کیارستمی و تجربه‌های هنری‌اش را دربر می‌گیرد، به طور غیرمستقیم با شناسنامه و دغدغه‌های دوران میان‌سالگی به بعد او و همه بازیگوشی‌ها و سرخوشی و تلخ‌اندیشی و حس ناب شاعرانه‌اش در گستره هنر آشنا می‌شویم. اگر آدم سرتقی مثل سیف‌اله صمدیان هوایی فیلم‌سازی از جنس کیارستمی نمی‌شد و این هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و آمیخته با رفاقت شکل نمی‌گرفت و دوام پیدا نمی‌کرد، چنین مستند شناسنامه‌داری که با فرم و تصویر و صدای زمینه حرف می‌زند و دنیا و دغدغه‌ها و تلاطمات روحی و جهان‌بینی یک فیلم‌ساز صاحب سبک را در معرض دید ما با بیانی موجز و هنرمندانه قرار می‌دهد، خلق نمی‌شد. در این مستند غیرمتعارف سیف‌اله صمدیان، خالق و مخلوق از هم تفکیک‌پذیر نیستند و در هم تنیده شده‌اند.