پیمان عباسینیا
هر پنجشنبه، طعم سینما را در پرده سینما بچشید!
با طعم سینما، سینما را از دریچه ای تازه ببینید!
نقد و بررسی فیلمهای مهم تاریخ سینما در طعم سینما
Sleep Tight
عنوان اصلی: Mientras duermes
كارگردان: خائومه بالاگوئرو
فيلمنامه: آلبرتو مارینی
بازيگران: لوئیس توزار، مارتا اتورا، آلبرتو سنخوان و...
محصول: اسپانیا، ۲۰۱۱
زبان: اسپانیایی
مدت: ۱۰۲ دقیقه
گونه: هیجانانگیز، درام
بودجه: ۵ میلیون دلار
■ طعم سینما - شمارهی ۸۱: خواب عمیق (Sleep Tight)
خواب عمیق از آن دست فیلمهاست که تمامی ارزشهایشان هنگام نمایش عمومی مشخص نمیگردد بلکه بهمرور و طی سالهای بعد، عمدتاً توسط کاربران اینترنتی علاقهمند سینمایِ سایتهای معتبری مثلِ IMDb کشف میشوند؛ از موارد اینچنینی میتوان به فیلم خاطرهانگیزِ رستگاری شاوشنک (The Shawshank Redemption) [ساختهی فرانک دارابونت/ ۱۹۹۴] اشاره کرد و یا نمونهی بهدردبخورِ متأخری همچون: شتاب (Rush) [ساختهی ران هاوارد/ ۲۰۱۳] [۱].
خواب عمیق بهعلاوه از جمله فیلمهای تاریخ سینما بهشمار میرود که راوی داستان، همان بدمن فیلم است. همچنین خواب عمیق جزء معدود آثاری -نظیر مظنونین همیشگی (The Usual Suspects) [ساختهی برایان سینگر/ ۱۹۹۵]، جادهی آرلینگتون (Arlington Road) [ساختهی مارک پلینگتون/ ۱۹۹۸] و جایی برای پیرمردها نیست [ساختهی مشترک جوئل و اتان کوئن/ ۲۰۰۷] [۲]- است که آدمبدهی فیلم به هر ضربوُزوری که شده، گرفتار قانون و پلیس نمیشود و جان سالم بهدر میبرد؛ که این بخشاش صدالبته بهشدت مورد علاقهی من است!
خواب عمیق را خائومه بالاگوئرو کارگردانی کرده، هارورساز کارکشتهی اسپانیایی که بیشتر بهواسطهی ساختِ دو فیلمترسناک فوقالعادهی [REC] [محصول ۲۰۰۷] و [REC2] [محصول ۲۰۰۹] [۳] -با همکاری پاکو پلازا- شناختهشده است. هرچند بهعلت وجود پارهای المانها، پربیراه نیست اگر خواب عمیق را هم به سینمای وحشت منتسب کنیم ولی بهنظرم عادلانهتر این است که خواب عمیق را یک تریلر عاشقانهی البته کاملاً غیرمتعارف بهحساب بیاوریم چرا که بنمایههای درام و عاطفیِ اثر بیشتر است.
اینجا نه با زامبیهای عنانگسیخته روبهروئیم و نه با نفرین اجنه و ارواح خبیثه دستبهگریبان، از ارهبرقی و ساطور و تیزی و "تصاویرِ کشفشده" (found footage) هم اثری نیست! شاید بهنظر برسد که برخلاف روال همیشه، دارم قصه را لو میدهم؛ خیر! اینطور نیست چرا که اصلِ لذتی که از دیدن فیلمهایی مشابهِ خواب عمیق خواهید برد حتی با فرضِ در اختیار داشتن فیلمنامهی کاملاش نیز از کف نمیرود؛ خواب عمیق فیلمِ اجراست و شدتِ تنش و هیجانِ حاکم بر آن را با هیچ خلاصهی داستانی نمیتوان لوث کرد.
سزار (با بازی لوئیس توزار) دربان یک مجتمع مسکونی است که ساکنین به او اعتماد کامل دارند. او ظاهراً به یکی از اهالی که زن جوانی بهنام کلاراست، دل بسته ولی شیوهای کاملاً نامعمول -و دور از اخلاق و عرف- برای ابراز علاقهاش پیش گرفته است. سزار که به کلیدهای یدک تمام واحدها دسترسی دارد، شبها با اطلاع از اینکه خانم کلارا (با بازی مارتا اتورا) دیروقت به خانه برمیگردد، به آپارتماناش میرود، در اتاقخواب زن مخفی میشود و منتظر میماند...
متن و کارگردانی و بازیگریِ کار، همگی قابلِ اعتنا هستند. فیلمنامه عاری از حفره و ابهام است. یگانه کاراکتری که به حال خودش رها میشود و چیزی درموردش نمیفهمیم، مادر بیمار سزار است. درنمییابیم چرا سزار از کارها و برنامههای هولناکاش برای مادر صحبت میکند؛ آیا قصدش رنج دادن پیرزن است؟ آیا مادر نسبت به پسرش در گذشته خطایی مرتکب شده است که حالا باید تقاص پس بدهد؟ اینها تنها سؤالاتی هستند که در طول فیلم بیجواب میمانند. اما بیربطترین اتفاقِ خواب عمیق، موزیک تیتراژ پایانی است که حسوُحال تماشاگرِ با فیلم درگیرشده را بهیکباره مخدوش میکند و اصلاً معلوم نیست انتخاباش با چه استدلالی صورت گرفته!
از این استثناها که بگذریم خواب عمیق بهترین فیلم مستقلِ خائومه بالاگوئرو است که در وهلهی اول، کستینگ درجهی یکی دارد. لوئیس توزار -بهاصطلاح- انگِ نقش سزار است؛ در آنِ واحد هم میتواند بیآزار جلوه کند و هم طوری باشد که از زل زدن به چشماناش دلآشوبه بگیرید! برای تصدیق ادعای اخیر، فقط کافی است در سکوت، به پوستر فیلم خیره شوید! خصوصیات چهره و کیفیتِ بازی مارتا اتورا نیز بهنحوی است که همدلی تماشاگر را خوب برمیانگیزد.
سزار، مردی مطرود و منزوی است که شادی زندگی را گم کرده، هیچگونه انگیزهای ندارد و دائم به خودکشی فکر میکند. او حتی چشم ندارد شادمانیِ سایرین را ببیند. خواب عمیق را غیر از آنچه برشمردم، میشود درامی روانشناسانه هم بهحساب آورد. تجربهی -حدودِ- ۱۰۰ دقیقه وقت گذاشتن برای خواب عمیق آنقدر هیجانانگیز هست که ادعا کنم پشیمانی به بار نخواهد آورد! گرچه ممکن است پریشانتان کند.
ایدهای که فیلم برمبنایش ساخته شده است -چنانچه درگیرش شوید- میتواند باعث ترس و وحشتتان شود؛ اینکه وقتی به خواب شبانه فرومیروید -بهکمک داروی بیهوشی- خوابی عمیق برایتان رقم بخورد و بدون بهیاد آوردن هیچ چیز، هر شب بلاهایی به سرتان بیاید، به خودیِ خود وحشتناک است، نه؟! بهخصوص اگر خودتان را بهجای قربانیهای سزار تصور کنید، خواب عمیق میتواند بسیار آزارنده و تکاندهنده باشد.
حُسن بزرگ فیلم را بایستی تعلیق حاکم بر عمدهی دقایقاش دانست که خوشبختانه تجربهی سالها فیلمترسناک ساختن، اینجا بهخوبی به دادِ خائومه بالاگوئرو رسیده است و مانع میشود که تا دم آخر از دست برود. سکانس گیر افتادن سزار در خانهی کلارا، بینهایت جذاب و استرسزا از آب درآمده است طوریکه بهمعنی واقعیِ کلمه، نفس در سینههامان حبس میشود و حضور دوربین را بهکلی فراموش میکنیم... خواب عمیق فیلم بدی نیست اما مشکل بتوانید دوستاش داشته باشید.
پیمان عباسینیا
دوشنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۴
[۱]: برای مطالعهی نقد شتاب، کلیک کنید بر «جداافتادهها، سه فیلم خوب که اسکار آنها را جا گذاشت!»؛ منتشره در چهارشنبه ۱۱ تیر ۱۳۹۳، پردهی سینما.
[۲]: برای مطالعهی نقد جایی برای پیرمردها نیست، کلیک کنید بر «تنگنای بیقهرمان»؛ منتشره در دوشنبه ۸ دی ۱۳۹۳، پردهی سینما.
[۳]: برای مطالعهی نقد فیلمهای [REC]، کلیک کنید بر «وحشتآفرینی بدون دخل و تصرف در واقعیت»؛ منتشره در دوشنبه ۸ اردیبهشت ۱۳۹۳، پردهی سینما.
برای مطالعهی شمارههای دیگر، میتوانید لینک زیر را کلیک کنید:
■ نگاهی به فیلمهای برتر تاریخ سینما در صفحهی "طعم سینما"
انتشار مقالات سایت "پرده سینما" در سایر پایگاه های اینترنتی ممنوع است. |
|