نقد و بررسی فیلم هنرمند (2011)

The Artist (2011)

در عصر انفجار و سروصدای روبات های ترانسفورمرها که با طوفانی از انفجار و جلوه های ویژه به صورت سه بعدی تا حلق شما جلو می آیند، یا هری پاتر جادوگر  که به قدری شعبده و جادو جمبل تخیلی به بیننده اش می دهد که حالت تهوع می گیرد، فیلم صامتی رسیده است که به شما ثابت می کند سکوت چه تجربه ی شگفت انگیزی است.

فیلم هنرمندانه ی هنرمند شاهکار صامت و کلاسیک سینمای پرو صدا و مدرن امروزی است. فیلمی که تمامی قواعد فیلم های هالیوودی را زیر پا می گذارد و ثابت می کند برای کشاندن مخاطب به سینما و سرگرم کردن آنها به عینک سه بعدی و بودجه ی بالای  200میلیون دلار نیاز ندارید. فیلمی سالم و درجه یک که داستان شگفت انگیزش را با به صورت بی صدا بیان می کند.

داستان فیلم هنرمند در دهه ی 20 می گذرد (1927) هنگامی که فردی به اسم جرج والنتین (ژان دوژاردین) سوپر استار و آرتیست درجه ی یک  زمان خودش است. [تشابه نام او با رودولف والنتینو بت سینمای صامت هوشمندانه است.] او طرفداران و مخاطبان زیادی دارد و چهره اش دقیقاً شبیه به سوپر استار های آن زمان است؛ موهای براق، دندان های درخشان، خنده های جذاب و سبیل باریک! او بسیار مغرور و خودشیفته است و دائماً در حال شرکت در مراسم فرش قرمز و ... می باشد؛ به مردم امضا  می دهد و عکس می گیرد. والنتین همسری به نام پنه لوپه انمیلر دارد که زیاد مورد پسندش نیست! کم کم سروکله ی دختر بانمکی به نام پپی میلر (برنیس پژو) پیدا می شود که بازیگر بسیار با استعدادی است و جرج به او کمک می کند و درس هایی به او می دهد. اما کم کم دوران سینمای صامت که والنتین قهرمان یکه تاز آن بود رو به پایان می گذارد و مردم و تهیه کنندگان کم کم به سمت سینمای  ناطق می روند. جرج حاضر نیست خودش را با شرایط وفق دهد و در فیلم های ناطق بازی کند. او دوست دارد کار خودش را که بازیگری در فیلم های صامت است را انجام دهد، در این حال روز به روز به محبوبیت پپی میلر (دختر دست پرورده ی او) افزوده می شود و...

فیلم هنرمند یک ضیافت باشکوه برای عشاق سینمای کلاسیک و صامت است. شک نکنید که پس از تماشای این فیلم ترغیب خواهید شد سری به آرشیو دی وی دی خود یا دوستانتان بزنید و چند فیلم از دوران سینمای صامت را نگاه کنید! هنرمند چنان بازسازی درخشانی از فیلم های سیاه سفید انجام داده است (از سبک فیلمبرداری بگیرید تا گریم بازیگران و ...) که گویی محصول دوران طلایی سینمای صامت است. هنرمند یک بازسازی وفادارانه و بی نقص از سینمای صامت است. در یکی از صحنه های به اصطلاح اسکاری فیلم، جرج را در یکی از سکانس های فیلم اش می بینیم که در زندان ویلیان شکنجه می شود و فریاد می زند: «من نمی خوام حرف بزنم. من یک کلمه هم نمی خوام حرف بزنم» در واقع او در سراسر فیلم اصلاً حرف نمی زند چون فیلم صامت است و این جمله ها روی یک برگه میان نویس (مانند فیلم های چارلی چاپلین) نمایش داده می شود. من اعتقاد دارم تمام فیلم را می شود در همین یک سکانس خلاصه کرد. و فکر می کنم از این صحنه های اسکاری و خارق العاده به قدری در فیلم هست که از همین حالا این فیلم بخت اصلی و اول جایزه ی اسکار بهترین فیلم سال محسوب می شود.

هنرمند البته فقط مختص عشاق کلاسیک نیست، بلکه برای هر بیننده ای در هر سنی که می خواهد بداند چه شد که سینما ناطق شد هدیه ای پاک و گرانبها است. از این لحاظ پاک می گویم که این فیلم کمدی/موزیکال است، ولی به هیچ وجه از صحنه های زننده ی فیلم های این روز های هالیوود که طنزشان در شوخی های فیزیکی یا گفتگوهای رکیک خلاصه شده است در آن خبری نیست.

فیلمساز بنا به محدودیت هایی مثل سیاه و سفید و صامت بودن تصاویر فیلم و نبودن جلوه های ویژه، مجبور بوده به نحوی این خلاء ها را برای مخاطب کم حصوله پر کند و به نظرم بهترین سرگرمی فیلم، دو بازیگر نقش اول فیلم ژان دوژاردین و برنیس بژو هستند که فوق العاده اند. بازی ژان دوژاردین کمدی فرانسوی که فراتر از بازیگری است. حرکات ابرو و میمیک صورت او که به علت صامت بودن فیلم وظیفه ی انتقال پیام و احساس اش را در طول فیلم به عهده دارند حیرت انگیز است. اساساً در این جور فیلم های صامت فیزیک بازیگران خیلی مهم است و اگر نتوانند خوب احساسشان را با اندام شام منتقل کنند فیلم شکست می خورد؛ در این فیلم ژان دوژاردین بی نظیر است؛ مخصوصا با آن برق چشم ها و سبیل باریک اش!

فیلمبرداری فیلم هنرمند که به عهده ی گولامه شیفمن است کاملاً در حال و هوای  دوران فیلم های صامت است. فیلمبرداری که به نظر می رسد وسواس زیادی برای آن به خرج رفته تا کاملاً مانند فیلم های کلاسیک جلوه کند. مخصوصاً نورپردازی و قاب هایی که از حرکات و مخصوصاً چهر ه ی بازیگران گرفته شده کپی برابر اصل فیلم های صامت و کلاسیک است.

فیلم هنرمند برخلاف اظهار نظر کارگردان اش که گفته بود فیلم اش فیلمی هنری و پیچیده نیست، هم هنری و هم پیچیده است. مگر می شود کشف زوایای پنهان شخصیت های فیلم و تحولی که سینما بر شخصیت شان می گذارد پیچیده نباشد؟ البته اگر بخواهید کرکره ی مغزتان را پایین بکشید و همینطوری هم به تماشای فیلم بنشینید باز هم  کلی اتفاق جالب در فیلم  رخ می دهد. کمتر فیلمی را دیده ام که هم برای مخاطب عام جذابیت داشته باشد و هم مخاطبان سرسخت و خاص را راضی کند. ولی فیلم هنرمندانه ی هنرمند هر دو گروه را راضی می کند. برای فیلم هایی مثل هنرمند که پر از حرف هستند، سکوت تجربه ی شگفت انگیزی است!