اعضای تیم فنی و بازیگران «بازگشته»، فیلم جدید آلخاندرو گونزالس ایناریتو، فیلمساز مکزیکی همگی معتقدند کار تازه او می‌تواند یکی از مدعیان دریافت اسکار بهترین فیلم سال باشد. با این وجود روند ساخت فیلم از بدترین تجربه‌های زندگی آن‌هاست و حتی یکی از آن‌ها از این پروژه با عبارت «جهنم زنده» یاد می‌کند. تولید فیلم از سپتامبر سال گذشته آغاز شد و قرار بود ماه مارس تکمیل شود اما هنوز گروه فیلمبرداری برای گرفتن برخی سکانس‌ها در ماه اوت برنامه‌ریزی کرده‌اند. هزینه تولید فیلم به 95 میلیون دلار رسیده است و گفته می‌شود تا انتهای تدوین می‌تواند به 135 میلیون دلار هم برسد. دست‌اندرکاران فیلم شاهد ماجراهای زیادی در این مدت بوده‌اند؛ برخی اخراج شدند و برخی دیگر هم از کار کنار کشیدند و مهم‌تر از همه درگیری ایناریتو با جیم اسکاچ‌دوپول تهیه‌کننده است که قبلاً با او در فیلم «بردمن» همکاری کرده بود.

«بازگشته» که براساس ماجراهای واقعی ساخته شده، ماجراجویی‌های هیو گلاس در قرن 19 و درگیری‌های او با سرخپوستان و البته با خرس‌های امریکای شمالی است. فیلم از روی رمان «بازگشته: رمانی درباره یک انتقام» (2002) نوشته مایکل پانکی ساخته شده است. ایناریتو 51 ساله اصرار داشت فیلم را در نور طبیعی و در محل بگیرد و با این‌که برنامه این بود که کل کار در استان آلبرتا در کانادا فیلمبرداری شود ولی تیم فنی و بازیگران باید برای تکمیل کار ماه آینده به آرژانتین سفر کنند. براد وستن، رئیس شرکت نیو رجنسی که از حامیان مالی فیلم است، در این مورد گفت: «ما مشکلات زیادی از بابت آب‌وهوا داشتیم. این پروژه واقعاً دردسرساز بوده. البته ما می‌دانستیم کار مشکلی برای ساخت این فیلم بزرگ داریم.» در کنار شرکت نیوریجنسی که تأمین‌کننده مالی دو فیلم دیگر برنده اسکار سال‌های اخیر - «دوازده سال بردگی» و «بردمن» - بوده، شرکت رت پک تأمین‌کننده یک‌چهارم بودجه فیلم است و شرکت‌های امپایر در ابوظبی و آلفا پیکچرز در چین دیگر حامیان مالی فیلم هستند. شرکت فاکس توزیع‌کننده فیلم خواهد بود.

شکایت بازیگران و تیم فنی از شرایط سخت فیلمبرداری امر تازه‌ای نیست ولی این‌بار واقعاً شرایطی غیرعادی بر فیلم حاکم بوده است. ایناریتو که فعلاً در سانتامونیکا در دفاتر تولید فیلم‌اش به‌سر می‌برد، دوست ندارد درباره فیلم تازه گفت‌وگو کند، چون هنوز تا زمان اکران فیلم در 25 دسامبر (4 دی) امسال زمان زیادی باقی مانده است ولی تنها تأیید می‌کند مشکلاتی حین تولید فیلم وجود داشته ولی آن‌قدر بزرگ نیست که او را خجالت‌زده کند. او کناره‌گیری برخی از اعضای تیم فنی را تأیید می‌کند و می‌گوید: «من کارگردان هستم و اگر ببینم یکی از اعضا خارج از نت ساز می‌زند، باید از ارکستر اخراج‌اش کنم. فیلم هم در حال حاضر طولانی‌تر از برنامه اولیه شده و هزینه بالاتری هم داشته است ولی من به هر قیمتی شده، آن را به همان شکلی که در نظر دارم، می‌سازم چون می‌دانم برای هر کاری باید چه بهایی پرداخت کرد.»

در حالی که برخی از افراد شناخته‌شده در هالیوود اشاره می‌کنند کار کردن با ایناریتو دشوار است، درمورد این فیلم ترجیح می‌دهند از اسکاچ‌دوپول انتقاد کنند که برنامه‌ریزی غلطی داشته و نتوانسته درمورد مشکلات موجود ارتباط منطقی با ایناریتو داشته باشد. ایناریتو هم پس از تکرار این موقعیت‌ها، ناچار بوده با تیم‌اش برخورد تندی داشته باشد. یکی از آن‌ها می‌گوید: «تهیه‌کننده باید به کارگردان اطلاع دهد که پول و یا زمان کافی برای انجام برخی کارها ندارد و او را در جریان کامل شرایط قرار دهد. آن‌ها در ماه آوریل با هلیکوپتر به یکی از مناطق جنگلی رفتند و تازه متوجه شدند نور برای کار مناسب نیست.»

ایناریتو هم این ماجرا را به‌خاطر داشت ولی می‌گوید اسکاچ‌دوپول را از محوطه اخراج نکرده بلکه او را برای رسیدگی به بخش دیگری از تولید فیلم به جایی دیگر فرستاد. با این حال ایناریتو اشاره می‌کند مشکلات در ماه دسامبر به ‌اندازه‌ای بود که دو هفته تعطیلی عملاً به شش هفته بدل شد و تمام برنامه‌های بازیگران به هم خورد. تام هاردی قرار بود در فیلم «جوخه خودکشی» (Suicide Squad) به کارگردانی دیوید آیر حضور داشته باشد ولی به ناچار از آن چشم‌پوشی کرد. در این تعطیلات بود که ایناریتو از مری پارنت، تهیه‌کننده باسابقه درخواست همکاری کرد و اسکاچ‌دوپول از کار کنار گذاشته شد.

با این‌که شرایط آب‌وهوایی آلبرتا از موانع اصلی اتمام کار در زمان تعیین شده بوده، چند تن از عوامل فیلم اشاره می‌کنند نبود درک شرایط کار و آستانه تحمل پایین برخی از عوامل، کار را دشوارتر کرد: «امانوئل لوبزکی (فیلمبردار برنده دو جایزه اسکار) تصمیم گرفته بود تنها از نور طبیعی استفاده کند و به این خاطر هر روز زمان اندکی برای کار در اختیار بود. از سوی دیگر ایناریتو که از تکنیک «Tracking-Shot» در فیلم بردمن جواب خوبی گرفته بود، اصرار بر تکرار آن داشت. همه چیز برای کار در ساعت 4 بعدازظهر آماده می‌شد ولی ما فقط یک ساعت و نیم نور داشتیم و گاهی هم نور اصلاً برای کار مناسب نبود چون امکان تدوین به کارگردان نمی‌داد!»

با این حال برای این‌که از همین فرصت اندک استفاده منطقی شود، تیم تولید با حضور هنرپیشه‌ها و تیم فنی (‌جز بازیگران اصلی) دست به تمرین می‌زد اما ایناریتو به دفعات تغییر عقیده می‌داد و به قول یکی از عوامل برای هیچ چیزی تصمیم‌گیری مشخصی نشده بود؛ این‌که کدام بازیگران در کنار بازیگر اصلی در یک صحنه حضور دارند و گریم و لباس آن‌ها به چه صورت خواهد بود. ایناریتو که سال گذشته برای «بردمن» برنده چهار جایزه اسکار از جمله اسکار بهترین فیلم و کارگردان شد، این مسائل را تأیید می‌کند و می‌گوید: «این هم بخشی از روند تولید است. کار ساده‌ای نیست و باید چندین بار تست کرد تا به نتیجه نهایی رسید.»

شرایط هوا هم اصلاً به سود عوامل نبود. زمانی که همه روی بارش برف حساب کرده بودند، هوای کلگری به ‌اندازه‌ای گرم شد که حتی نمی‌شد برف مصنوعی تولید کرد! وقتی همه از برف و سرما ناامید شدند، دمای هوا 25- شد که با وزش باد به 40- می‌رسید ولی چون سکانس‌های پاییزی داستان گرفته می‌شد، بازیگران باید بدون دستکش و کلاه مقابل دوربین حاضر می‌شدند. ایناریتو می‌گوید: «همه یخ زده بودند و وسایل هم از شدت سرما ممکن بود از کار بیفتد. حتی انتقال دوربین از یک محل به محلی دیگر کابوس شده بود.»

ولی منابع مختلفی اشاره می‌کنند کنترل فیلم از همان هفته‌های اول از دست رفته بود. فیلمبرداری صحنه درگیری با سرخپوست‌ها که قرار بود تنها 30 جنگجو در آن باشند، دو هفته طول کشید و تعداد جنگجویان به 200 نفر رسید. در حالی که زمان اندکی برای آمادگی عوامل مانده بود، ایناریتو تصمیم گرفت صحنه‌ای را بگیرد که در آن یکی از سرخپوستان عریان روی زمین کشیده می‌شود. او تأکید می‌کند که حین کار دائماً نگران او بوده و دوست نداشته این جوان 22 ساله مجروح شود اما عوامل می‌گویند بازیگر در حین این صحنه به شدت احساس درد می‌کرده ولی ایناریتو آن را نمی‌پذیرفته و معتقد بوده او دروغ می‌گوید.

ایناریتو اصرار می‌کند امنیت بازیگران همیشه برایش در اولویت بوده و سر صحنه هیچ‌کس مصدومیت جدی نداشته است. یکی از بازیگرانی که ناچار بود داخل آب یخ‌زده بپرد، لباس مناسبی به تن نکرده بود ولی بعد از اتمام فیلمبرداری 10 دقیقه از او مراقبت شد. از طرفی یکی از عوامل اشاره می‌کند لباس مشکلی نداشت بلکه بخش‌هایی از آن بریده شد تا در فیلم به نمایش درنیاید و تماشاگر متوجه وجود آن نشود. اسکات رابرتسن، دستیار اول کارگردان این موضوع را تکذیب می‌کند و می‌گوید این بخش از لباس به خاطر این‌‌که به بازیگر در داخل آب سرد امکان تحرک بیشتری بدهد، بریده شده بود و در کنار آن برنامه‌ریزی مناسبی برای مراقبت از بازیگران صورت گرفته بود. هر روز سر صحنه، جلسات مربوط به ایمنی کار برگزار می‌شد و با تمام کارهای پرخطری که صورت گرفت، هیچ‌کس مصدوم نشد. وستن اشاره می‌کند که او و آرون میلچان، مالک نیو ریجنسی در جریان چالش‌های موجود برای ساخت این فیلم بودند. او می‌گوید: «همه از شرایطی که برای کار وجود داشت، آگاه بودند و در عین حال از ایناریتو و دیدگاه‌هایش در این فیلم حمایت می‌کردند. بازی‌ها عالی و فیلم واقعاً مثال‌زدنی است. افتخار می‌کنیم اگر آلخاندرو تصمیم بگیرد فیلم بعدی‌اش را هم با ما بسازد.»

با این حال عوامل معتقدند اگر تصمیم به ساخت برخی صحنه‌ها با استفاده از جلوه‌های ویژه گرفته می‌شد، زمان و هزینه زیادی صرفه‌جویی می‌شد ولی ایناریتو این موضوع را رد کرده و می‌گوید: «این دقیقاً چیزی است که نمی‌خواستم رخ دهد. شاید ما می‌توانستیم با پرده سبز کار کنیم و سر صحنه قهوه بخوریم و همه خوشحال و راضی باشند ولی در این صورت فیلم یک تکه آشغال از کار درمی‌آمد. موضوع اصلی فیلم بقاست و بازیگران و عوامل فیلم از ساخت آن در طبیعت بهره‌مند شدند. وقتی فیلم را ببینید، از ابعاد آن تعجب خواهید کرد.»

● پرده سینما، این ترجمه امیر نوری‌زاده را برای انتشار از روز‌نامه صبا برگزید.