پرده سینما

یک رییس جمهور و چهار فیلم؛ تصویر محمود احمدی نژاد در چهار فیلم جشنواره فجر

غلامعباس فاضلی

 

 


 

 







یک رییس جمهور و چهار فیلم؛ تصویر محمود احمدی نژاد در چهار فیلم سی امین جشنواره فیلم فجر

 

 

 

سعید راد در فلم گیرندهسی امین جشنواره فیلم فجر از نگاهی واجد یک خصوصیت منحصر به فرد بود و آن این بود که برای نخستین بار در تاریخ سینمای ایران، در چهار فیلم تصویر رییس جمهور به نمایش گذاشته شده بود. ارائه تصویر رییس جمهور در سینمای ایران چیز رایج و معمولی نیست و به خاطر تبعاتی که ممکن است از سوی جناح موافق یا مخالف با رییس جمهور به همراه داشته باشد از آن پرهیز می شود. شاید اشاره صریح به سید محمد خاتمی در فیلم نان و عشق و موتور 1000 ساخته ابوالحسن داوودی را بتوان از معدود اشاره های سرراست به یک رییس جمهور در سینمای ایران دانست.

 

 

با این حال در سی امین جشنواره فیلم فجر محمود احمدی نژاد در چهار فیلم مورد اشاره قرار گرفت. این چهار فیلم عبارت بودند از تلفن همراه رییس جمهور ساخته علی عطشانی، گیرنده ساخته مهرداد غفارزاده، پذیرایی ساده ساخته مانی حقیقی و قلاده های طلا ساخته ابوالقاسم طالبی.

فیلم گیرنده درونمایه ای ستایش آمیز نسبت به محمود احمدی نژاد داشت، و اشاره های فیلم قلاده های طلا صرفاً از جهت موضوع انتخابات سال 1388 به محمود احمدی نژاد مربوط می شد؛ اما دو فیلم تلفن همراه رییس جمهور و پذیرایی ساده نگاهی انتقادی به احمدی نژاد داشتند که اولی از درونمایه ای آشکارتر و دومی از درونمایه ای پنهانی تر برخوردار بود. در این مقاله نگاهی اجمالی یه چهار فیلم می اندازیم:

داستان فیلم گیرنده درباره راننده ای به نام صمد (با بازی سعید راد) است که در کارخانه ای واقع در شهرستانی دورافتاده مشغول به کار است. قرار است رییس جمهور در سفر استانی خود از کارخانه آنها که صاحب آن (با بازی محمدرضا شریفی نیا) تلاش دارد از طریق این بازدید وام کلانی را صاحب شود دیدن کند. اما رییس جمهور از کارخانه بازدید نمی کند و نقشه های صاحب کارخانه برای سوءاستفاده از این بازدید عقیم می ماند. از سوی دیگر خواهرزاده حاج صمد که در استانداری کار می کند از حاج صمد می خواهد که وظیفه حمل چند گونی حاوی نامه های مردمی به رییس جمهور را به عهده بگیرد. صمد این کار را قبول می کند غافل از اینکه این کار با شغل در کارخانه منافات دارد، چراکه تعدای از کارگران کارخانه در نامه هایی به رییس جمهور به وضعیت کارشان در کارخانه اعتراض کرده اند و خواستار رسیدگی به حقوق معوقه شان شده اند. صاحب کارخانه پس از پی بردن به نوشته شدن این نامه ها از صمد می خواهد که با وانت خود به کارخانه برگردد تا او نامه های کارگران کارخانه را از محموله نامه های مردمی جدا کند...

گیرنده را به خاطر توجه به مسئله سفرهای استانی رییس جمهور و نامه های مردمی و اشاره به اهمیت امنیتی این نامه ها، می توان فیلمی در تأیید سیاست های محمود احمدی نژاد دانست. اتفاقی که بقیه فیلم های امسال رخ نداده است.

مهدی هاشمی در فیلم تلفن همراه رییس جمهورفیلم تلفن همراه رییس جمهور داستان مردی با بازی مهدی هاشمی را بازگو می کند که سیم کارت تلفن همراهی را می خرد. اما به محض خریدن این سیم کارت تلفن های مکرری از سوی مردم به او می شود که خواهان حل مشکلاتشان هستند. گویا کسی در یک تالار گفتگوی اینترنتی آن شماره تلفن را به عنوان تلفن همراه رییس جمهور معرفی کرده است. در روزهای اول ماجرا صرفاً گوش دادن به حرف های مردم و درددل های آنهاست اما رفته رفته مرد از لحاظ عاطفی نسبت به مشکلات مردم احساس مسئولیت نشان می دهد تا آنجا که با وجود عدم استطاعت مالی، وانت خود را برای حل مشکل زنی (با بازی نیکی کریمی) می فروشد. رفته رفته وضعیت روحی او دچار مشکل می شود و خود را رییس جمهور می پندارد تا آنجا که روانه بیمارستان روانی می شود. اما هنگام سوار شدن به ماشین آسایشگاه اتومبیل رییس جمهور را می بیند که به سوی خانه او می آید. (یا تصور می کند که دیده است)...

فیلم تلفن همراه رییس جمهور برخلاف گیرنده لبه تند انتقادی خود را متوجه محمود احمدی نژاد کرده است و علت عدم صدور پروانه ساخت به مدت چند سال برای فیلمنامه جابر قاسمعلی نیز همین دیدگاه تند انتقادی است. هر منتقدی می تواند درونمایه انتقادی این فیلم را نوعی تفسیر کند. مثلاً رییس جمهور از درد مردم بی خبر است، رییس جمهور فاقد قدرت اجرایی است، و در پایان که مهدی هاشمی دچار اختلال روانی می شود تعابیری خطرناک تر...

در هر حال اشاره های این فیلم صریحاً متوجه محمود احمدی نژاد است و نه یک «رییس جمهور» خیالی. اولاً به خاطر شباهت فوق العاده گریم مهدی هاشمی به احمدی نژاد. ثانیاً به خاطر اشاره های مکرر به مسئله کت و شلوار پوشیدن، ثالثاً به خاطر نمایش یک فیلم خبری از تلویزیون که محمود احمدی نژاد را به عنوان رییس جمهور نشان می دهد.

مانی حقیقیفیلم پذیرایی ساده اشاره مستقیمی به محمود احمدی نژاد ندارد، اما همانطور که امیر اهوارکی منتقد و نویسنده سینمایی در نقدهای روزانه خود در سی امین جشنواره فجر به آن اشاره کرده است، این قابل تفسیر است که مانی حقیقی نقش محمود احمدی نژاد را بازی کرده باشد و اشاره های فیلم به پولی که بین مردم تقسیم می شود متوجه مسئله یارانه ها باشد. با توجه به سابقه حقیقی در اینطور کنایه ها که منجر به توقبف چندین و چند ساله فیلم او آبادان شد، بعید نیست او در این فیلم محمود احمدی نژاد را مورد کنایه و انتقاد قرار داده باشد.

و بالاخره باید به فیلم قلاده های طلا ساخته ابواقاسم طالبی اشاره کنیم که اگرچه اشاره هایش به احمدی نژاد در حد انتخابات سال 1388 بود و بیشتر به مسائل امنیتی انتخابات می پرداخت اما به هرحال باید آن را جزو چهار فیلم جشنواره سی ام دانست که محمود احمدی نژاد را در کانون توجه خود قرار داده اند.

 

غلامعباس فاضلی


 تاريخ ارسال: 1390/11/26
کلید واژه‌ها:

فرم ارسال نظرات خوانندگان

نام (ضروري):
نظر شما (ضروري):
كد امنيتي (ضروري) :
كد امنيتي تركيبي از حروف كوچك انگليسي است. توجه داشته باشيد كه كد امنيتي به كوچك و بزرگ بودن حروف حساس است.