طی سی و یک دوره برگزاری جشنواره فیلم فجر، رویدادهای گوناگونی در روند اجرایی جشنواره افتاده که یکی از مبارک ترین آن ها تجلیل از بزرگان سینما بوده که از دوره شانزدهم جشنواره پایه ریزی شده و تا این دوره نیز همه ساله ادامه داشته است.

هرچند که این امر نیکو طی این سال ها به صورت مستمر و مداوم انجام پذیرفته است ولی در میان تمامی این بزرگداشت ها، تقدیرها و تجلیل ها همواره نام هنرمندانی از چندین صنف سینمایی خاص دیده شده و به گونه ای بخش عمده ای از فعالان سینمای ایران که سینماگران و عامه مردم انتظار داشتند به دلیل کسوت شان و همچنین تأثیر به سزا در پیشبرد سینمای ایران از آن ها تجلیل شود به چشم نخورده است.

طی این دوره ها تنها از هنرمندانی در صنوف کارگردانان، تهیه کنندگان، بازیگران، فیلمبرداران، تدوینگران، چهره پردازان، صدابرداران، سازندگان جلوه های ویژه و موسیقی متن فیلم ها تجلیل شده است.

در این میان اما گویی بخش عظیمی از دست اندرکاران اصناف سینمایی به طور سهوی و یا عمدی نادیده انگاشته شده اند. منتقدان و نویسندگان سینمایی، طراحان صحنه و لباس، فیلمنامه نویسان، عکاسان، منشیان صحنه، دستیاران و برنامه ریزان، بدلکاران، و دست اندرکاران صنوف چندین رشته مهم دیگر سینمایی از جمله افراد مهم، پرتلاش و پرکاری هستند که جایشان همواره در میان تقدیرشدگان بزرگترین رویداد سینمایی کشور خالی بوده است.

این در حالی است که طی این سی و یک دوره بیش از 19 بزرگداشت برای کارگردانان و 14 بزرگداشت برای بازیگران برپا شده است. حتی دو مستند ساز نیز طی این سال ها توانسته اند مراسم بزرگداشت خود را در جشنواره به نظاره بنشینند اما کمال تأسف برای سایر فعالان عرصه سینما! که گویی از نظر دبیران و برگزار کنندگان مهمترین رویداد سینمایی کشور اصلاً بودن و یا نبودشان تأثیری بر کلیت سینمای ایران ندارد!

نویسندگان و منتقدان سینمایی از جمله مهم ترین افراد در سینمای ایران محسوب می شوند که طی این سال ها همواره به دور از هرگونه چشمداشتی تنها برای رشد و اعتلای سینمای ایران زحمات بسیاری متحمل شده اما هیچگاه به چشم مدیران وقت و مسئولان سینمایی نیامده اند.

افرادی که به دلیل عشق وافرشان به سینما شبانه روز با اعلام نظرات شفاهی و مکتوب خود همواره سعی در رشد و اعتلای سینمای کشور داشته اند.

فیلمنامه نویسان بدون شک یکی از مهمترین ارکان سینما محسوب می شوند. و بدون شک در کنار کارگردان و تهیه کننده یکی از مؤثرترین افراد در جهت ارتقای کیفی یک فیلم هستند. اما همچنان که اشاره شد جای آنها در این بزرگداشت ها خالی است.

و نیز طراحان صحنه و لباس که بخش مهمی از اثرگذاری بصری یک فیلم مرهون آنهاست. و عکاسان که نخستین ارتباط مردم را با فیلم فراهم می کنند (مگر نه اینکه قبل از تماشای یک فیلم، از طریق عکس های آن با فیلم آشنا می شویم و نخستین داوری را درباره آن انجام می دهیم؟!)

از سوی دیگر بسیاری از دست اندرکاران و فعالان عرصه سینما که کارهایشان جزو سخت ترین مشاغل سینمایی محسوب می شود نیز در این میان به نحوی تعجب برانگیز همیشه نادیده انگاشته شده اند که از میان آن ها می توان به بدلکاران که همواره در سخت ترین شرایط فعالیت می کنند و جان خود را در راه سینما می گذارند اشاره کرد.

در زیر نگاهی به رکوردداران تجلیل در جشنواره فیلم فجر می اندازیم:

در میان كارگردانان ابراهیم حاتمی‌كیا با سه بزرگداشت در دوره‌های شانزدهم، بیست و دوم و بیست و هفتم جشنواره فیلم فجر ركورددار است.

داریوش ارجمند، مرتضی شایسته و محمود کلاری نیز هر کدام دو بزرگداشت در دوره های مختلف جشنواره داشته اند.

از میان کارگردانان سینمای ایران نیز افراد زیر تا کنون برایشان مراسم بزرگداشت برگزار شده است:

ابراهیم حاتمی‌كیا،‌ زنده یاد رسول ملاقلی‌پور‌، مجید مجیدی، ‌عباس كیارستمی‌، رخشان بنی اعتماد، ‌كیانوش عیاری‌، بهرام بیضایی‌، شهرام اسدی‌، زنده‌یاد سیف‌الله داد‌، خسرو سینایی‌، یدالله صمدی‌، مسعود جعفری جوزانی‌، رسول صدرعاملی‌، مسعود كیمیایی‌، پوران درخشنده و شهریار بحرانی، جمال شورجه، محمد بزرگ نیا و نادر طالب زاده.

با نیم نگاهی به این فهرست به این مهم درخواهیم یافت که حتی در میان کارگردانان سینمای ایران نیز نام بسیاری از کارگردانان شاخص و تأثیر گذار سینمای ایران از قلم افتاده است.

بهمن فرمان آرا، ناصر تقوایی، داریوش مهرجویی، جعفر پناهی، تهمینه میلانی، زنده یاد ایرج قادری و بسیاری دیگر از جمله کارگردانان شاخص، مهم و تأثیر گذار سینمای ایران هستند که به دلیلی نامعلوم هیچگاه نامشان در میان افراد واجد شرایط برای برگزاری مراسم بزرگداشت نیامده است!

این در حالی است که برگزار کنندگان جشنواره فیلم فجر نام دو مستند ساز که اصولاً کمترین تأثیری در سینمای ایران نداشته اند را در میان اسامی بزرگداشت های خود گنجانده اند!

این تبعیض در میان بازیگران سینمای ایران نیز دیده می شود.

هر چند که تا کنون بازیگران شاخصی همچون عزت‌الله انتظامی‌، داریوش ارجمند، پرویز پرستویی‌، سعید پورصمیمی‌، زنده یاد حمیده خیرآبادی‌، فرامرز قریبیان، ‌گلاب آدینه‌، علی نصیریان‌، پروانه معصومی‌، مهدی فقیه‌، جمشیدهاشم‌پور و داوود رشیدی مراسم بزرگداشت خود را در جشنواره فیلم فجر دیده اند اما نام بسیاری دیگر از پیشکسوتان و نام آور این عرصه همواره در میان آن ها خالی بوده و در عوض از بازیگرانی همچون گلچهره سجادیه تجلیل به عمل آمده است!

از میان تهیه کنندگان سینمای ایران نیز تنها از مرتضی شایسته، هارون یشایایی و منوچهر محمدی تجلیل شده است و بسیاری دیگر از افراد تأثیرگذار در این عرصه به طوری غیر عادی فراموش شده اند.

همچنین از میان فیلمبرداران سینمای ایران نیز تا کنون تنها از چهار فیلمبردار تجلیل به عمل آمده است، محمود کلاری، مهرداد فخیمی، محمد تقی پاک سیما و علیرضا زرین دست جزو این افراد محسوب می شوند و در این میان نیز جای خالی نام بسیاری دیگر از بزرگان این عرصه به چشم می خورد.

از میان حرفه‌های دیگر سینما هم می‌توان به بزرگداشت‌ حسن حسن‌دوست و حسین‌ زندباف (تدوینگران)، عبدالله اسكندری و بیژن محتشم (چهره پردازان)، محمدرضا شرف‌الدین و داوود رسولیان (جلوه‌های ویژه)، ‌مجید انتظامی(موسیقی متن) و اسحاق خانزادی (صدا)، اشاره كرد.

از دوره 26 به بعد جشنواره فیلم فجر، برپایی نكوداشت‌ها آغاز شده و این مراسم برای زنده‌یاد علی حاتمی‌، زنده یاد رسول ملاقلی‌پور،‌ زنده یاد خسرو شكیبایی‌، زنده یاد منوچهر حقانی‌پرست و زنده یاد محمدرضا اعلامی برگزار شده است.

بزرگداشت‌های جشنواره فیلم فجر از آغاز تا دوره سی‌ام به شرح ذیل است:

دوره شانزدهم (1376) عزت الله انتظامی و ابراهیم حاتمی‌كیا

دوره هفدهم (1377) رسول ملاقلی‌پور، ‌مجید مجیدی، هارون یشایایی و مرتضی شایسته

دوره هجدهم (1378) عباس كیارستمی و محمود كلاری

دوره نوزدهم (1379) رخشان بنی اعتماد، ‌داریوش ارجمند و حسن حسن دوست

دوره بیستم (1380) كیانوش عیاری، پرویز پرستویی و گلچهره سجادیه

دوره بیست و یكم(1381) سعید پور صمیمی، حمیده خیرآبادی، ‌مهرداد فخیمی و منوچهر طیاب

دوره بیست و دوم (1382) ابراهیم حاتمی كیا،‌ بهرام بیضایی‌، شهرام اسدی‌، مرتضی شایسته‌، سیف الله داد و منوچهر محمدی

دوره بیست و سوم (1383) عبدالله اسكندری و فرامرز قریبیان

دوره بیست و چهارم (1384) خسرو سینایی‌، گلاب آدینه و مجید انتظامی

دوره بیست و پنجم (1385) علی نصیریان و یدالله صمدی

دوره بیست و ششم (1386) پروانه معصومی و مسعود جعفری جوزانی‌، نكوداشت علی حاتمی و رسول ملاقلی پور

دوره بیست و هفتم (1378) محمدرضا شرف الدین‌، محمد كلاری‌، ابراهیم حاتمی كیا و رسول صدرعاملی‌، نكوداشت خسرو شكیبایی

دوره بیست و هشتم (1388) داریوش ارجمند، ‌اسحاق خانزادی،‌ محمدتقی پاک سیما و رضا برجی

دوره بیست و نهم ( 1389) مهدی فقیه‌، بیژن محتشم‌، جمشید هاشم پور‌، مسعود كیمیایی‌، پوران درخشنده‌، شهریار بحرانی و داوود رسولیان‌، نكوداشت محمدرضا اعلامی و منوچهر حقانی‌پرست

دوره سی ام (1390) جمال شورجه‌، حسین زندباف‌، علیرضا زرین دست‌، داوود رشیدی و محمد بزرگ نیا.

دوره سی و یکم (1391)  نادر طالب زاده، مهری شیرازی، جمشید مشایخی، جهانگیر الماسی

کاش مسئولین برگزاری جشنواره فیلم فجر به یاد آورند که بسیاری افراد مهم و تأثیر گذار در سینمای ایران بوده اند که شایسته تجلیل بوده اند و وقتی که از میان ما رفته اند هم به آن ها وقعی نگذاشته ایم. نعمت حقیقی (فیلمبردار)، ابوالحسن علوی طباطبایی ( منتقد و نویسنده سینمایی)، خسرو شکیبایی (بازیگر)، پروین سلیمانی (بازیگر) و ده ها چهره مهم و سرشناس سینمای کشور از آن جمله هستند همچنین از میان این همه دست اندرکاران سینمای ایران نیز بسیاری از جمله بهرام بدخشانی، مازیار پرتو، حسین جعفریان، علی لقمانی، اصغر رفیعی جم، داریوش خنجی (فیلمبرداران) محمدرضا دلپاک، جهانگیر میرشکاری (صدابرداران) جواد طوسی، طهماسب صلح جو (منتقدان سینمایی) و ده ها و صدها چهره مهم و تأثیر گذار دیگر در سایر صنوف سینمایی هستند که لیاقت برگزاری مراسم بزرگداشت را دارند اما به دلیلی غیر منطقی جای آن ها همیشه با نام های دیگر پر می شود.